Trong Kinh Thi có hai câu thơ rằng: “Yểu điệu thục nữ, Quân tử hảo cầu”, ý tứ là, người con gái phải đoan trang, thuỳ mị, dịu dàng, nết na, thì mới là ý trung nhân sánh đôi cùng quân tử. Quả thật, yểu điệu thục nữ đã trở thành một chuẩn mực về cái đẹp của người phụ nữ phương Đông…
Tiếp theo Phần 1.
Gần đây, một cô bạn cũ gọi điện thoại cho tôi, kể rằng cuộc hôn nhân thất bại từ vài năm trước vẫn khiến tâm trạng cô chìm trong tiêu cực và bi quan. Khi nói tới việc chung sống hòa hợp giữa vợ và chồng, cô cho rằng người phụ nữ cần phải ‘xảo quyệt’ một chút, ‘thủ đoạn’ một chút mới có thể làm chủ cuộc hôn nhân của mình.
Nghe cô nói tôi chỉ mỉm cười và đáp lại rằng, để sống hòa hợp với nửa còn lại, điều quan trọng là người phụ nữ phải biết cách tự kiềm chế bản thân, cân nhắc khoảng cách và có chừng mực thích hợp trong cuộc sống, như vậy mới có thể tránh được những xung đột tình cảm. Kỳ thực, điều một người phụ nữ thực sự cần trong cuộc hôn nhân của mình không phải là ‘xảo quyệt’ mà là sức mạnh của sự ôn nhu dịu dàng, nói cách khác là cần học được cách ‘cẩn ngôn’ (nói năng cẩn trọng).
Quả thực, là người phụ nữ thì có thể nói năng đúng mực đúng chỗ hay không là điều vô cùng quan trọng. Nhất là trong gia đình, khi đối diện với những người thân yêu nhất, người ta thường không biết kiềm chế bản thân. Rất nhiều phụ nữ nghĩ rằng, nhà là nơi ta có thể thoải mái bộc lộ cảm xúc tình cảm của mình. Tuy nhiên, nếu không suy xét tới cảm nhận của người khác, chúng ta sẽ vô tình biến người bạn đời trở thành “cái thùng rác” chứa đựng những cảm xúc tiêu cực của mình. Cách tốt nhất là hãy loại bỏ những cảm xúc tiêu cực đó để nội tâm luôn an hoà bình ổn.
Các nhà hiền triết cổ đại từng nói, trước khi mở miệng, hãy tự hỏi mình ba câu này: “Lời nói ấy có chân thật không?”, nếu thật sự chân thật bạn hãy tự vấn bản thân: “Lời nói ấy có cần thiết không?”, và nếu đáp án là “Có” thì hãy tự vấn tiếp: “Lời nói ấy có thiện ý hay không?”. Nếu vượt qua cả ba cửa ải ấy thì lời bạn nói ra mới thật sự là ôn nhu, hiền hoà.
Trong Khuê phạm có câu: “Phụ ngôn thượng giản uyển”, nghĩa là: có lời cần nói hãy nói từ từ nhẹ nhàng. Trong Nữ giới có câu “Phụ ngôn, bất tất biện khẩu lợi từ dã”, ý rằng: người phụ nữ khi nói khi biểu đạt cần có ngữ khí bình tĩnh, ôn hòa, dịu dàng mới có thể dễ dàng quan sát được tâm lý của đối phương. Là người phụ nữ hãy học cách suy xét ba câu hỏi trước khi mở miệng, mới làm cho nhân cách của bản thân ngày càng trưởng thành và trở nên rộng lượng, từ đó mới có thể nhận được thiện cảm và tôn trọng của người khác.
Và hãy nhìn lại những ví dụ trong lịch sử, trong đó có câu chuyện tình yêu được lưu truyền qua các thế hệ về tài nữ Trác Văn Quân và Tư Mã Tương Như. Chuyện kể rằng, Văn Quân vì yêu tiếng đàn mà nguyện gắn bó với Tương Như đến trọn kiếp trọn đời.
Thế nhưng, sau khi hai người kết duyên không lâu, Tương Như được vào triều phong chức tước. Từ đó, Tương Như ngày ngày bận rộn việc quan dân, tối tối lại có những bóng hồng tài sắc vây quanh, thế nên chàng dần dần lạnh nhạt với thê tử nơi quê nhà. Cách mặt xa lòng, Tương Như có ý định nạp thiếp.
Rồi một hôm, Văn Quân đang ngồi tựa cửa ngóng tin chồng, chợt có người dâng đến một phong thư. Nào ngờ trên mảnh lụa chỉ vỏn vẹn vài chữ “Một hai ba bốn năm sáu bảy tám chín mười trăm ngàn vạn”. Thưa thớt như bước chân người đi, lạt lẽo như lòng kẻ phụ phàng.
Trác Văn Quân hiểu rằng chồng vì xa mặt mà cách lòng, nàng đã cầm bút thảo một mạch và gửi lại thư tới kinh thành. Nàng đã dùng từ khéo léo, vận dụng một cách tài tình câu chữ trong bức thư Tương Như gửi.
Nửa đoạn đầu, Văn Quân vận dụng câu chữ theo thứ tự thuận:
“Nhất biệt chi hậu, nhị địa tương huyền,
Chích thuyết thị tam tứ nguyệt,
Hựu thùy tri ngũ lục niên.
Thất huyền cầm vô tâm đạn,
Bát hành thư vô khả truyện,
Cửu liên hoàn tòng trung chiết đoạn,
Thập lý trường đình vọng nhãn dục xuyên.
Bách tư tưởng, thiên hệ niệm, vạn bàn vô nại bả lang oán”.
Tạm dịch:
“Sau khi một biệt, lòng gởi hai nơi,
Chỉ hẹn rằng ba bốn tháng,
Nào ngờ lại năm sáu năm,
Bảy dây trống trải đàn cầm,
Tám hàng thư không thể gởi,
Chín mối bội hoàn dang dở,
Mười dặm trường đình mỏi mắt ngóng trông,
Trăm tương tư, ngàn dằn vặt, muôn chung nào nỡ oán chàng”.
Còn nửa đoạn sau, Văn Quân lại sử dụng câu chữ trong bức thư của lang quân theo thứ tự ngược lại:
“Vạn ngữ thiên ngôn thuyết bất hoàn,
Bách vô liêu lại thập y lan,
Trọng cửu đăng cao khán cô nhạn,
Bát nguyệt trung thu nguyệt viên nhân bất viên.
Thất nguyệt bán thiêu hương bỉnh chúc vấn thương thiên,
Lục nguyệt phục thiên nhân nhân diêu phiến ngã tâm hàn,
Ngũ nguyệt thạch lưu như hỏa thiên ngộ trận trận lãnh vũ kiêu hoa đoan,
Tứ nguyệt tỳ ba vị hoàng ngã dục đối kính tâm ý loạn,
Cấp thông thông, tam nguyệt đào hoa tùy thủy chuyển,
Phiêu linh linh, nhị nguyệt phong tranh tuyến nhi đoạn.
Y! Lang nha lang,
Ba bất đắc hạ nhất thế,
Nhĩ vi nữ lai ngã tác nam”.
Tạm dịch:
“Vạn lời ngàn tiếng nói sao đang,
Trăm cô liêu tựa mười hiên vắng,
Mùng chín tháng chín lên cao trông lẻ nhạn,
Tháng tám trung thu tròn trăng chẳng thấy người,
Tháng bảy nửa vầng hương cầm đuốc hỏi ông trời,
Tháng sáu phục hiên ai ai lay quạt lạnh lòng ai,
Tháng năm lửa lựu lập loè sầm sập mưa dầm hoa tả tơi,
Tháng tư tỳ bà lạnh vắng người toan soi gương tâm ý loạn,
Chợt hối hả tháng ba hoa đào theo nước trôi,
Tháng hai gió gảy tiếng rã rời.
Ôi chàng, chàng ơi,
Nguyện cho được sau một kiếp,
Chàng thành nhi nữ để thiếp làm phận trai”.
Sau khi đọc những dòng thư đẫm lệ ấy, Tương Như vô cùng xúc động và xấu hổ, nghĩ về tình nghĩa phu thê mà không khỏi khâm phục người vợ tài sắc của mình và thấu hiểu hơn nỗi lòng người phương xa.
Những lời trách móc nhẹ nhàng mà vẫn đong đầy tình thương nỗi nhớ ấy khiến Tư Mã Tương Như không khỏi động lòng. Ngay sau đó, ông từ quan, quyết rời xa những mỹ nữ và cám dỗ chốn kinh kỳ để quay về Thành Đô đoàn tụ cùng vợ. Hai người chung sống bên nhau đến bạc đầu.
Như vậy, để gìn giữ hạnh phúc hôn nhân, và để hàn gắn vết thương lòng giữa hai người đang xa cách, Trác Văn Quân không cần nói lời đao búa, cũng không cần vận đến những lời ghen tuông bóng gió, mà lại chỉ qua đôi dòng thư chân tình, đã kéo trái tim đức lang quân trở lại bên mình.
Trở lại với vấn đề “cẩn ngôn” mà chúng ta đang nói, trong Nữ giới viết rằng: “Trạch từ nhi thuyết, bất đạo ác ngữ, thì nhiên hậu ngôn, bất yếm vu nhân, thị vị phụ ngôn”, tạm dịch: Khi giao tiếp nói chuyện với mọi người, người phụ nữ không nên nói những lời trái với đạo đức và những lời ác ý; chỉ những lời thiện lương và tốt đẹp mới không bị người khác ghét bỏ, mới làm cho người khác yêu mến.
Trong Đệ tử quy cũng viết: “Bỉ thuyết trường, thử thuyết đoản, bất quan kỷ, mạc nhàn quản”, tạm dịch: Đừng nên tùy ý bình luận về sự đúng sai của người khác, bôi nhọ gièm pha người khác, mà ngược lại, cần hành lễ tự kiềm chế bản thân, tự rèn luyện bồi dưỡng nên nhân cách đạo đức tự thân, khí chất đoan trang lễ độ mà điềm tĩnh nho nhã làm người khác vui vẻ thoải mái.
Có thể thấy, vẻ đẹp thật sự của người phụ nữ vẫn là ở sự tu luyện nhân cách của bản thân.
Nói tóm lại, người phụ nữ khi nói năng hành xử, nên lấy ít thắng nhiều, lấy ít làm đẹp. Vẻ đẹp ấy đến từ việc nói năng cẩn trọng, đến từ sự chân thành mà thẳng thắn, ôn nhu mà có chừng mực, dám bày tỏ lòng mình một cách thích hợp, đó là cái đẹp trong thiện giải ý kiến của người khác.
Trước khi nói, hãy suy xét tới cảm nhận và tâm thái của đối phương, khi có thể thiện đãi tự khắc chế bản thân thì chính tâm thái ấy sẽ làm người khác suy nghĩ sâu sắc, từ đó mà tạo nên một vẻ đẹp có hàm ý kín đáo. Hy vọng các bạn nữ đều có thể cẩn trọng trong lời ăn tiếng nói, lựa chọn đúng từ ngữ để nói. Từ đó mà tăng thêm một vẻ đẹp hòa ái, nhẹ nhàng mà sâu sắc lắng đọng trong thế giới vội vàng đầy bất an này.
Kiên Định biên dịch
Xem thêm: