Có những người tự thấy bản thân rất có bản sự nhưng đường công danh lại trắc trở, gập ghềnh. Họ có thể chọn than thân trách phận hoặc tiếp tục nỗ lực, nhưng nếu trong mệnh của một người không có “phú”, có “danh” vậy làm sao mới có thể cải biến.
Triều đại nhà Minh, ở Giang Tô có một thư sinh tên là Trương Úy Nham. Anh ta là người học rộng, hiểu biết nhiều và có tài văn chương nên rất có danh tiếng ở địa phương.
Năm Giáp Ngọ, Trương Úy Nham tham gia thi trạng nguyên nhưng lại bị rớt, không có tên trên bảng vàng. Ngay trước bảng vàng, anh ta trách mắng quan chủ khảo rằng “có mắt không tròng” và không biết nhìn người tài giỏi.
Lúc này có một vị đạo sĩ đi qua nghe thấy liền mỉm cười nói: “Vị thư sinh này, ta thấy văn chương của ngươi rất kém cỏi đấy!”
Trương Úy Nham ngay lập tức “giận cá chém thớt” mắng lại: “Ngươi dựa vào cái gì mà cười ta? Ngươi đã đọc văn của ta chưa mà biết là không hay?”
Đạo nhân nói: “Ta nghe nói, viết văn điểm mấu chốt là ở tâm bình khí hòa. Hiện giờ, nghe ngươi thô bạo trách mắng quan chủ khảo, ta thấy trong lòng ngươi vô cùng bất bình. Thế thì làm sao có thể viết ra những áng văn hay?”.
Trương Úy Nham nghe xong cảm thấy rất có lý, lập tức khuất phục, hướng tới Đạo nhân xin chỉ giáo.
Đạo sĩ nói: “Thi đậu hay không là ở trong mệnh, trong (số) mệnh không có thì văn hay cũng vô dụng. Vấn đề căn bản nhất là phải cải biến tự thân mới được.”
Trương Úy Nham hỏi: “Nếu là số mệnh thì thay đổi thế nào chứ?”
Đạo nhân nói: “… Dốc tâm hành thiện, chắc chắc tích được âm đức, phúc phận sao có thể không tới chứ?”
Trương Úy Nham thở dài: “Tôi chỉ là một thư sinh nghèo khổ, bần cùng thế này, làm gì có tiền mà làm việc thiện chứ?”
Vị đạo sĩ chậm rãi trả lời: “Hành thiện tích âm đức, quan trọng ở cái tâm. Bình thường luôn bảo trì tâm thiện, chính là công đức vô lượng. Thêm vào đó là phẩm hạnh khiêm tốn, cẩn thận, luôn có tâm giúp đỡ người khác. Những điều này không cần tiền cũng có thể làm được. Vì sao ngươi không tu sửa bản thân mình mà lại đi trách mắng giám khảo? Đây là khuyết điểm của ngươi!”
Trương Úy Nham nghe xong vừa cảm động vừa tỉnh ngộ, cảm tạ vị Đạo sĩ rồi rời đi.
Từ đó về sau, Trương Úy Nham một lòng hướng thiện, nghiêm khắc yêu cầu mình tu thân, trở thành một người có nhân phẩm cao thượng. Anh ta trở về quê nhà dạy học, luôn nhắc nhở học trò rằng: “Chớ thấy điều ác nhỏ mà làm, chớ thấy việc thiện nhỏ mà không làm.” Đồng thời, anh ta cũng khuyên bảo mọi người xung quanh phải hướng thiện nên được mọi người ca ngợi.
Ba năm sau, vào một đêm nọ, Trương Úy Nham mơ thấy bản thân mình bước vào một gian phòng cao và rộng lớn. Trong phòng có một cuốn danh sách, trên đó để rất nhiều khoảng trống chưa điền gì. Trương Úy Nham liền hỏi người canh giữ: “Đây là cái gì?“
Người này nói: “Đây là danh sách những người trúng tuyển khóa thi năm nay”.
Tò mò, Trương Úy Nham lại hỏi: “Danh sách tại sao thiếu nhiều tên như vậy?”.
Người kia nói: “Khoa thứ ở âm phủ 3 năm sát hạch một lần, chỉ người tu đạo đức, không mắc khuyết điểm mới được chọn. Những hàng trống này, vốn là tên những người đỗ đạt nhưng vì có khuyết điểm nên đã bị xóa bỏ. Ba năm qua, ngươi tu thân hướng thiện nên có thể được điền tên trong này. Nếu như tương lai còn có thể kiên trì không ngừng hành thiện thì phúc đức là vô lượng. Hy vọng ngươi có thể tự biết quý trọng.”
Khóa thi năm đó, Trương Úy Nham quả nhiên trúng bảng vàng. Về sau ông cũng làm một người quan tốt, hết lòng vì dân, hưởng cuộc đời bình yên hạnh phúc, con cháu hưng thịnh. Trương Úy Nham luôn nhắn nhủ mọi người: “Hành thiện chính là bí quyết để sửa mệnh.”
Có câu nói: “Trên đầu ba thước có thần linh”. Người ta có thể lừa mình, dối người nhưng hết thảy lời nói, hành vi, tư tưởng của con người đều không thể qua mắt Thần linh.
Kỳ thực, con người vô luận là ở giai tầng nào, làm ngành nghề gì, sống ở hoàn cảnh nào đều có thể làm việc tốt, làm việc thiện. Bất kỳ thời điểm nào, đều nên bảo trì thiện niệm thì phúc báo mới có thể lâu dài, mới có được tương lai tươi sáng và tốt đẹp.
Theo “Đạo đức Tùng thư”
Mai Trà biên dịch