Đôi khi tôi ước là bạn, là một thiên thần, có đôi cánh bay vòng quanh,… đó là lời ca mượt mà của bộ kèn đồng hòa tấu trong dịp giáng sinh: “Thiên thần hát những khúc ca hân hoan”. Bộ kèn đồng có gì vô cùng khác biệt với những bộ nhạc cụ khác?
Khi có người nâng đỡ ta có thể đứng trên đỉnh núi, đi trên biển, vượt qua giông bão, người nâng đỡ ta cao hơn cả chính mình…. đó là lời ngọt ngào êm dịu đầy ý nghĩa của tiếng Trompete, tác phẩm “You raise me up” – Nghệ sỹ Fernando Lopez độc tấu:
Brass (Kèn đồng) có âm hưởng rất lớn và huy hoàng nên chủ yếu được sử dụng ở những đoạn cao trào cần âm lượng lớn.
Bộ đồng có bốn loại chính: Kèn cor (cor), Kèn trum-pet (trompette), Kèn trôm-bôn (trombone), Kèn tu-ba (tuba) và đôi khi có thêm Kèn co-net (cornet).
Âm lượng các nhạc khí bộ đồng tuy không lớn bằng nhau nhưng âm sắc thống nhất hơn bộ gỗ.
Khác bộ dây, bộ đồng ít khi được sử dụng liên tục mà xuất hiện trong thời gian ngắn với vai trò nổi bật, mang tính kêu gọi, thúc giục, hùng tráng. Khi diễn tả đau buồn, bộ đồng có dáng dấp đường bệ, uy nghi, trầm mặc.
Ưu điểm lớn nhất của bộ đồng chính là uy lực mạnh mẽ, âm hưởng của chúng rất lớn và huy hoàng nên chủ yếu được sử dụng ở những đoạn cao trào cần âm lượng lớn. Trong lịch sử chúng tham gia vào dàn nhạc muộn hơn kèn gỗ, trừ kèn co tham gia cùng lúc với kèn gỗ. Trong dàn nhạc chúng ngồi chủ yếu ở hàng thứ ba sau các kèn gỗ.
French Horn (Kèn Horn/Kèn cor) vừa có tính thi vị của kèn gỗ, vừa kiên nghị như kèn đồng
Kèn cor có âm sắc đẹp, thi vị, vừa mềm mại như tính chất kèn gỗ vừa kiên nghị như kèn đồng, thích hợp với nét giai điệu dài. Ở âm vực cực trầm, kèm cor nặng, không nhạy và tốt hơn ở âm vực trầm. Âm vực giữa, kèn cor uyển chuyển, phong phú, phù hợp các giai điệu trữ tình. Lên âm vực cao, cor sáng, rực rỡ. Cor thích hợp giai điệu chậm rãi, khoan thai.
Trong dàn nhạc, cor được dùng để đi giai điệu chính, độc lập hoặc kết hợp với bộ gỗ và bộ dây. Cor cùng đi bè trầm cùng basson hoặc contrebasse. Với khả năng đặc biệt, cor được dùng để tạo các hiệu quả bất ngờ hoặc tăng cường sắc thái, cường độ.
Trumpet (Kèn trom-pet) âm thanh mạnh mẽ linh hoạt nhất trong kèn đồng
Trompette là nhạc khí linh hoạt nhất trong bộ đồng, có tiếng mạnh, chất kim loại rõ rệt, diễn cảm dứt khoát, có uy lực.
Trumpet có nguồn gốc là chiếc tù và của các tộc trưởng ngày xưa, được dùng để kêu gọi, thúc giục.
Âm vực tốt nhất cho trompette là âm vực giữa, âm sắc sẽ mềm mại, ngọt ngào hoặc rắn rỏi, khí thế. Trong dàn nhạc, trompette có thể diễn tả giai điệu trữ tình say đắm, cũng có thể tác động thúc giục, kêu gọi. Với ưu điểm lớn tiết tấu rõ, mạnh, trompette rất phù hợp với các giai điệu nghiêm trang, hùng tráng.
Cùng nhóm trompette còn có cornet và petite trompette. Cornet có âm thanh, yếu, ít vang nhưng ấm hơn. Petite trompette, tức trompette nhỏ, được dùng bổ sung cho trompette ở âm khu cao.
Bản hòa tấu Trumpet cung Mi giáng, được Joseph Haydn viết năm 1796 cho người bạn lâu năm Anton Weidinger, nữ nghệ sĩ xinh đẹp Tine Thing Helseth đọc tấu Trum-pet:
Trombone (Kèn trôm-bôn) hùng tráng oai phong
Trombone là kèn đồng rất dễ nhận ra với hình dáng dài của cái tay cầm mà các nhạc công kéo ra kéo vào khi chơi. Điều khiển bằng ống hơi nên trombone không thể linh hoạt như trompette, câu nhạc cũng không dài vì ảnh hưởng thế tay. Tiếng của nó trầm thứ hai trong bộ kèn đồng. Âm hưởng của nó rất mạnh và huy hoàng đặc biệt khi có 3 kèn cùng lúc.
Kèn trombone có ba giọng: Alto, Tenor và Basse. Trong dàn nhạc giao hưởng, phổ biến nhất là Trombone Tenor. Ở âm vực cực trầm, trombone tối, đe dọa, nặng nề, được dùng làm âm nền. Càng lên cao, âm sắc trombone càng sáng và khỏe hơn. Âm vực giữa là tốt nhất, mềm mại hoặc mãnh liệt.
Trong dàn nhạc, trombone sử dụng cho các nét chấm phá, góp tiếng mãng liệt cùng bộ đồng.
Trombone có thể độc tấu giai điệu hùng tráng hay diễn tả thúc giục, kêu gọi. Trombone cũng giữ vai trò hòa âm hay nhấn tiết tấu ở các đoạn cao trào.
Tuba (Kèn tu-ba) có âm thanh dày, trầm hùng nhất bộ đồng
Tuba có kích thước lớn, âm thanh thô, nặng và trầm nhất trong bộ đồng. Âm vực trầm sẽ dày, chắc chắn nhưng nặng và chậm. Âm vực giữa tiếng vang, đầy đặn, thích hợp khoan thai, nghiêm trang. Vì ống kèn tuba rất dài nên người chơi tốn hơi và hơi phát ra chậm nên chỉ phù hợp với câu nhạc ngắn, giai điệu chậm rãi.
Với đặc tính nghiêm trang, trầm hùng có uy lực, tuba thường bổ sung cho phần trầm của khối kèn đồng và toàn bộ dàn nhạc tạo sự vững chãi về hòa âm. Tiếng của nó rất trầm và khoẻ nên được dùng trong các đoạn rất cao trào. Ngoài ra tuba cùng có thể diễn tấu các giai điệu chậm và ngắn hoặc tham gia những chỗ quyết định, tạo hiệu quả đặc biệt.
Chất âm hùng tráng huy hoàng nhưng không kém phần mượt mà của bộ đồng trong dàn nhạc giao hưởng Shen Yun:
Bản hòa tấu của Ý, nghệ sỹ trumpet Alison Balsom:
Thiên Quốc Nhạc Đoàn
Thiên Quốc Nhạc Đoàn là đoàn nhạc diễu hành đang trở thành một hiện tượng quốc tế, có số lượng các nhạc công kèn đồng cùng chơi một lúc lên tới con số kỷ lục (500-600 nhạc công), hiện có mặt tại nhiều quốc gia trên thế giới. Đoàn nhạc đầu tiên được thành lập tại thành phố New York, Hoa Kỳ vào tháng 12/2005. Ngay sau đó, các đoàn Thiên Quốc Nhạc Đoàn khác tiếp tục được thành lập tại Canada, Úc, New Zealand, Hàn Quốc, Malaysia, Đài Loan và các nước Châu Âu v.v…
Thiên quốc nhạc đoàn Châu Âu diễu hành trên phố:
Kèn trum-bon và kèn Pháp (French-Horn) trong bộ kèn đồng:
Thiên Quốc Nhạc Đoàn với biểu ngữ Pháp Luân Đại Pháp bằng hai thứ tiếng sử dụng nhiều nhất trên thế giới Trung-Anh. Hình ảnh kèn đồng trong đoàn nhạc diễu hành xanh thẳm như bầu trời này dần trở nên thân quen với người dân khắp thế giới.
Kỳ Văn