Nếu The Wizard of Oz/ Phù thủy xứ Oz (1939) thường xuyên nằm trong top 10 những bộ phim hay nhất mọi thời đại của nhiều bảng xếp hạng danh tiếng trên toàn thế giới, thì bài hát Over The Rainbow cũng thường được xem là ca khúc hay nhất từ trước đến nay.
Over the Rainbow (đôi khi còn gọi Somewhere Over the Rainbow) – tạm dịch ” Phía bên kia cầu vồng” là ca khúc do Harold Arlen viết nhạc và E.Y. Harburg soạn lời. Thoạt đầu, đây chỉ là một bài hát ngắn được cô bé Dorothy Gale (Judy Garland), nhân vật chính trong bộ phim “The Wizard of Oz”, cất lên ở vài phút đầu để nói lên nguyện vọng muốn thoát ra khỏi những rắc rối, u buồn của cuộc đời để hướng tới một nơi tốt đẹp hơn. Với giai điệu mộc mạc kèm theo lời ca bình dị, “Over the Rainbow” đã ngay lập tức đi vào lòng người, và đã làm rung động không biết bao nhiêu thế hệ.
Và cũng bởi sự trong sáng, thuần khiết hòa quyện với sắc thái huyền bí mà ca khúc Over the Rainbow đã càng lúc càng thấm nhuần vào tâm thức mọi người, không riêng gì ở Mỹ mà còn ở mọi nơi trên thế giới. Ca khúc Over the Rainbow cùng bộ phim Phù thủy xứ Oz luôn được phát đi phát lại hàng năm ở Mỹ trong các dịp lễ như lễ Tạ ơn, Giáng sinh hay Phục sinh.
Tác phẩm đã trở thành Bài hát của thế kỷ XX và được xếp đầu tiên trong danh sách 100 ca khúc đáng nhớ nhất của điện ảnh Hoa Kỳ thế kỷ XX.
Biểu tượng cho ước mơ và nguyện ước
Over The Rainbow được cất lên ngọt ngào qua tiếng hát của ca sĩ – diễn viên Judy Garland (vai Dorothy Gale) trong 5 phút đầu phim The Wizard Of Oz, bài hát được sử dụng như lời độc thoại nội tâm của cô bé Dorothy Gale. Cảnh độc thoại đến ngay sau khi Dorothy gặp phải một chuyện khó chịu và nghe lời khuyên từ người dì “Hãy tự tìm đến một nơi mà cháu không gặp rắc rối nữa”.
Câu nói tác động mạnh đến Dorothy Gale, cô quay sang chú chó và bắt đầu thầm thì như nói với chính mình: “Một nơi không có rắc rối. Cậu có nghĩ rằng có nơi như vậy không, Toto? Hẳn là có. Không phải nơi mà chúng ta có thể đến bằng thuyền, hay tàu hỏa. Nó xa, xa lắm. Đi qua mặt trăng, qua những cơn mưa…”. Cứ thế, giọng nói ngọt ngào của cô gái ngây thơ ngả dần thành điệu ngân dịu dàng.
Lời bài hát mộc mạc nhưng tràn đầy lạc quan, thể hiện ước ao của một cô bé thuần khiết: Khát khao được bay đến “phía bên trên cầu vồng” xa phía sau, để đi đến một thế giới tươi sáng, “bỏ lại những đám mây đằng sau” nơi mà “bầu trời thì thật xanh”, các phiền muộn đều “tan chảy như kẹo chanh” trong miệng, và những giấc mơ đều trở thành hiện thực. Niềm tin của Dorothy Gale rất mãnh liệt bởi “nếu những chú chim xanh hạnh phúc bé nhỏ có thể bay qua cầu vồng, tại sao cô lại không thể”.
Nguyện ước bay lên trên cầu vồng, lung linh và thực tế như giấc mơ về những cánh chim vô tư – nơi có bầu trời thiên thanh. Dẫu cô bé Dorothy Gale mới chỉ nghe một lần qua lời hát ru của mẹ, nhưng nếu “những cánh chim xanh hạnh phúc có thể bay đến phía trên cầu vồng”, vậy tại sao cô không thể? Bởi ngay khi Dorothy Gale, hay bất cứ ai đủ dũng khí để cất lên được lời ca như vậy, sâu trong tâm hồn họ đã làm được điều đó rồi.
Nơi nào đó phía bên trên cầu vồng
Rất cao trên kia
Có một vùng đất tôi đã nghe qua
Một lần trong một bài hát ru
Nơi nào đó bên trên cầu vồng
Trời xanh
Và những giấc mơ bạn dám mơ
Chắc chắn sẽ trở thành sự thật
Ngày nào đó tôi sẽ nguyện cầu với một vì sao
Và thức giấc khi mây còn rất xa
Sau lưng tôi
Nơi mọi khó khăn tan chảy như kẹo chanh
Tan biến trên đầu ống khói
Đó là nơi bạn sẽ gặp tôi
Nơi nào đó bên trên cầu vồng
Những chú chim màu xanh tung cánh
Những chú sơn ca trên cầu vồng
Vậy tại sao, ô tại sao tôi không thể bay?
Nếu những chú chim xanh hoan ca bay lượn
Vượt xa cầu vồng
Vậy sao mình không làm được?
Judy Garland chia sẻ trong buổi phỏng vấn vào năm 1967 (2 năm trước khi bà qua đời): “Over The Rainbow đã trở thành một phần trong cuộc sống của tôi. Nó là biểu tượng cho ước mơ và khát vọng của mọi người, đến mức tôi chắc rằng nhiều người đã không khỏi rơi lệ khi nghe nó. Tôi đã hát nó hàng ngàn lần và cho đến tận bây giờ, vẫn luôn cất nó trong trái tim mình”.
Phù thủy xứ Oz – một câu chuyện thần thoại đầy màu sắc…
The Wizard Of Oz (Phù Thủy Xứ Oz) kể về một cô gái mồ côi tên Dorothy Gale không bằng lòng với cuộc sống buồn chán trong trang trại ở Kansas do người bác Henry và vợ ông làm chủ, nơi có người láng giềng khó tính cứ ăn hiếp con chó của cô.
Dorothy luôn ước ao có ngày được đi trên cầu vồng đến một thế giới tốt đẹp hơn và mong ước này bất ngờ trở thành hiện thực, khi một cơn lốc cuốn cô và con chó nhỏ Toto đến Con đường gạch vàng dẫn tới vương quốc đầy màu sắc Oz nằm bên ngoài cầu vồng, nơi có các nhân vật thần tiên: Bù nhìn rơm, Người Thiếc và chú Sư tử nhát chết, Dorothy, Mụ phù thủy…
Dù xúc phạm mụ phù thủy ác phương Tây Miss Almira Gulch nhưng Dorothy được bảo vệ trước sự uất hận của mụ phù thủy già bởi đôi hài ngọc ruby cô mang theo ở chân.
Thế rồi, theo đề nghị của Glinda – Phù thủy tốt phương Bắc Good Witch of the North, Dorothy tiếp tục đi trên con đường gạch vàng đến thành phố Ngọc lục bảo, vương quốc của phù thủy xứ Oz đầy quyền năng, người duy nhất có thể giúp cô trở về quê nhà Kansas.
Trên lộ trình đến thành phố Ngọc lục bảo, Dorothy kết bạn với Bù Nhìn Scarecrow, Người Thiếc Tin Man và con sư tử hèn nhát Cowardly Lion. Trong khi Scarecrow muốn có trí khôn thì Tin Man khao khát một trái tim, còn con sư tử thì muốn có lòng can đảm. Hy vọng phù thủy xứ Oz sẽ giúp đỡ, họ tham gia cuộc hành trình với Dorothy. Cuối cùng mụ phù thủy ác bại trận, nguyện ước của Dorothy và các bạn được Phù thủy xứ Oz đáp ứng và cô được trở về quê hương.
Bài hát hay nhất thế kỷ XX
Vào năm 2001, năm đầu tiên của thế kỷ XXI, bài hát này đã được bầu chọn là ca khúc hay nhất của thế kỷ XX trong bảng xếp hạng Song of the Century (Bài hát của thế kỷ) do Hiệp hội ngành Công nghiệp Ghi âm Hoa Kỳ RIAA (Recording Industry Association of America) và Quỹ Hỗ trợ Nghệ thuật Quốc gia Hoa Kỳ (National Endowment for the Arts) thực hiện.
Sau đó ít lâu, qua năm 2004, Viện phim Mỹ American Film Institute AFI cũng đặt Over the Rainbow đứng đầu danh sách 100 ca khúc trong phim hay nhất của nền điện ảnh Mỹ, nhân “sinh nhật” thứ 100 của nghệ thuật điện ảnh.
Hầu như tất cả các ca sĩ tên tuổi đều đã từng ghi dấu ấn của mình trên ca khúc này, từ Frank Sinatra, Celine Dion, cho đến anh chàng Hawaii – Isarel Kamakawiwo’ole, hay nhóm Celtic Women…
Phiên bản của tài tử Frank Sinatra
Phiên bản đậm chất Hawaii của Israel Kamakawiwo’ole
Phiên bản của giọng ca huyền thoại Céline Dion
Phiên bản của những cô gái mang phong cách nhạc Celtic
Hoàng Lâm