Nền văn hóa 5.000 năm của Trung Hoa đã để lại cho nhân loại biết bao di sản vật chất và tinh thần quý giá. Trong đó có các vế đối tại các đền chùa cổ Trung Hoa, đại trí huệ mà các bậc Giác giả để lại cho hậu thế
Chúng ta hãy cùng tìm hiểu một số vế đối trong các chùa cổ Trung Hoa:
Chùa Lăng Vân, Nhạc sơn,Tứ Xuyên
Đôi câu đối:
Vế 1: Tiếu cổ tiếu kim, tiếu đông tiếu tây, tiếu nam tiếu bắc, tiếu lai tiếu khứ, tiếu tự kỉ nguyên lai vô chí vô thức
Vế 2: Quan sự quan vật, quan thiên quan địa, quan nhật quan nguyệt, quan thượng quan hạ, quan tha nhân tổng thị hữu cao hữu đê.
Dịch nghĩa:
Vế 1: Cười xưa cười nay, cười đông cười tây, cười nam cười bắc, cười tới cười lui, tự cười mình không có ý chí không có kiến thức.
Vế 2: Xem sự việc xem sự vật, xem thiên văn xem địa lý, xem mặt trời mặt trăng, xem trên xem dưới, xem người khác cao hay thấp
Lý giải: Cuộc sống cả đời một con người là một vở kịch lớn, trong vở kịch đó sẽ xảy ra rất nhiều sự việc sự vật, bản thân chúng ta không thể chỉ nhìn vào những thứ đó mà quên mất không nhìn lại bản thân mình.
Bàn thêm: Con người sống cần lấy bản thân mình làm gốc, tu tâm dưỡng tính, bảo trì đạo đức, thì mới có tương lai tốt đẹp; nếu cứ để mình bị cuốn theo các tình tiết của hoàn cảnh, hành động tùy thích mà quên khống chế bản thân, sẽ suốt đời tạo nghiệp, tương lai ảm đạm. Câu đối này do đó khuyên răn con người biết kiềm chế, tu dưỡng đề cao bản thân.
Đền Hoàng Lương Mộng Đình, Hà Bắc
Đôi câu đối:
Vế 1: Thụy chí nhị tam canh thời, phàm công danh đô thành ảo cảnh
Vế 2: Tưởng đáo nhất bách niên hậu, vô thiếu trường câu thị cố nhân
Dịch nghĩa:
Vế 1: Ngủ liền hai ba canh giờ, những công danh thành bại chỉ là ảo ảnh
Vế 2: Nghĩ đến một trăm năm sau, không ai quay lại được thành cố nhân năm xưa
Lý giải: Tất cả mọi vinh hoa phú quý, công danh lợi lộc đều chỉ là một giấc mộng, sinh không mang được, chết chẳng mang theo, hà cớ chi phải cuốn vào vòng xoáy ấy.
Bàn thêm: Cuộc sống của con người tại nơi trần thế chỉ là một giai đoạn cùa tiến trình sinh mệnh, trong kiếp luân hồi. Mọi thứ vật chất đạt được trong kiếp này đều không mang sang được kiếp sau. Khi người ta lao tâm khổ tứ để đạt được những lợi ích vật chất đó, thì sẽ vô tình mà tạo nghiệp; mà nghiệp này lại là nguyên do của những khổ nạn trong tương lai. Do đó câu đối này khuyên người đời không nên lao vào dòng xoáy của kim tiền.
Chùa Phật Lớn, Thành phố Trương Dịch
Đôi câu đối:
Vế 1: Nhất giác thụy Tây thiên, thùy tri mộng lí càn khôn đại
Vế 2: Chích thân miên tịnh thổ, chích đạo kì trung nhật nguyệt trường
Dịch nghĩa:
Vế 1: Một giấc mộng Tây thiên, ai biết trong mộng trời đất hiện ra to lớn
Vế 2: Chỉ khi tâm tự tĩnh lại, mới thấy trời đất dài rộng thế nào
Lý giải: Những sự việc trong cuộc đời này thật khó có thể liễu giải được toàn bộ, thà là tự tĩnh lại tâm này để thay đổi tâm tính cá nhân, có khi trong một phút khó khăn nông nổi lại có thể an nhiên bình tĩnh mà hạ mình.
Bàn thêm: Nhân loại sống trong cõi mê, khó mà biết được chân tướng của vũ trụ. Những người tu luyện khi đã tu thành, tức là đã đắc đạo, thì họ trở thành các bậc đại giác, tức là đã thoát mê và có khả năng thấu tỏ vạn sự vạn vật trong vũ trụ. Khi đó tâm của họ cũng cực kỳ tĩnh tại, nhìn thấu mọi điều mà tĩnh tĩnh chẳng động tâm.
Chùa Linh Ẩn, Hàng Châu
Đôi câu đối:
Vế 1: Phong loan hoặc tái hữu phi lai, tọa sơn môn lão đẳng
Vế 2: Tuyền thủy dĩ tiệm sinh noãn ý, phương tiếu liễm tương nghênh.
Dịch nghĩa:
Vế 1: Núi cao tựa trên trời, người ngồi đợi chờ dưới chân núi
Vế 2: Suối nước đã dần trở nên ấm áp, khuôn mặt tươi cười lại hiện lên thôi
Lý giải: Có đôi lúc đòi hỏi chúng ta cần phải kiên trì nhẫn nại mới có thể thấy được kết quả, có thể hoa cỏ mùa xuân đều đã nở rộ trên dường chúng ta đi rồi, chỉ cần chúng ta học được cách NHẪN.
Bàn thêm: Nhẫn nại là một khía cạnh đạo đức cực kỳ quan trọng. Trong cuộc sống, khi chúng ta gặp phải mâu thuẫn xung đột, nếu không nhẫn, thì hậu quả khôn lường, khi hối hận thì đã muộn; nếu biết nhẫn, thì có thể hóa giải được tai ương. Người ta thường nói: “Lùi một bước biển rộng trời cao”, há chẳng phải đúng là giá trị của chữ Nhẫn sao?
Đại Hùng Bảo Điện, Chùa Từ Thiện, Đài Trung, Đài Loan
Đôi câu đối:
Vế 1: Tịnh thổ liên hoa, nhất hoa nhất Phật nhất thế giới
Vế 2: Mâu Ni chu hiến, tam ma tâm diểu tam bồ đề
Dịch nghĩa:
Vế 1: Hoa sen miền đất thanh tịnh, một đóa hoa một vị Phật một thế giới
Vế 2: Mâu Ni dâng tặng hạt minh châu, ba ma nạn đùa cợt ba vị bồ đề
Lý giải: Một đóa hoa cũng là một thế giới, thoạt nhìn chỉ là một đóa hoa nhỏ bé nhưng trong đó bao hàm cả đại thế giới, cả đại năng lượng.
Bàn thêm: Con người thường không coi trọng những thứ nhỏ nhặt, nhưng trong mắt chư Phật, vũ trụ này bao la rộng lớn và thâm sâu vô cùng tận. Để có thể đạt được tới Phật nhãn thông như vậy, người tu hành tinh tấn đã phải vượt qua biết bao ma nạn trong tâm. Đối với những người không thực tu, một vài ma nạn nhỏ cũng có thể cản trở họ trên con đường thăng hoa của sinh mệnh.
Điện Di Lạc, Chùa Đàm Chá, Bắc Kinh
Đôi câu đối:
Vế 1: Đại đỗ năng dung thiên hạ nan dung chí sự
Vế 2: Khai nhan biến tiếu thế gian khả tiếu chí nhân
Dịch nghĩa:
Vế 1: Trong lòng luôn đau đáu chuyện thiên hạ thế sự
Vế 2: Mở lòng mình ra đưa thế gian trở thành nhỏ bé chỉ trong một nụ cười
Lý giải: Nếu trong tâm luôn gặp nhiều điều phiền muộn trong cuộc sống, đối với sự việc nhân gian, con người nhân gian, chỉ cần cười một cái tất cả đều sẽ qua.
Bàn thêm: Có thể cười trước những điều khổ não, bất công mà bản thân phải chịu đựng, đây là một cảnh giới rất cao của đạo đức. Khi một người gặp phải chuyện đau khổ mà vẫn cười được thì chính là người này đã buông bỏ được mọi thứ ở đời. Khi không còn gì trên đời này có thể làm ta phải âu sầu nữa thì có lẽ ta đã là một người hoàn toàn hạnh phúc. Trong tu luyện, khi một người tu đạt đến quả vị La Hán, thì vị ấy sẽ ‘dù chịu thiệt thòi lớn đến mấy, vẫn cứ vui vẻ thoải mái’.
Hệ thống các đền chùa ở Trung Quốc không chỉ là nơi bảo lưu các di tích vật chất về kiến trúc, mà còn lưu giữ những giá trị tinh thần quan trọng, gồm các vế câu đối trên cột, hai bên cửa, trên tường, bia đá. Các câu đối thường có mục đích để giáo dục người đời, khuyên răn họ sống theo đạo lý, sống có đạo đức, tu rèn bản thân, từ đó mà có một tương lai tốt đẹp.
Uyển Vân tổng hợp