Khi nghệ thuật Baroque của Ý phát triển đến đỉnh cao, sự phát triển của điêu khắc và hội họa thường hợp tác với nhau để tạo thành một nghệ thuật toàn diện. Trong thời kỳ này, đại diện của nghệ sĩ vĩ đại nhất là nhà điêu khắc, kiến trúc sư kiêm họa sĩ người Ý – Giovanni Lorenzo Bernini.
Tiểu sử nghệ thuật gia
Bernini sinh ra trong gia đình Florentine ở Napoli, sau đó ông đi theo người cha là Peter Bernini (nhà điêu khắc chính thống nổi tiếng) chuyển đến Rome. Những tác phẩm đầu tiên của ông được lấy cảm hứng từ các tác phẩm điêu khắc thần thoại Hy Lạp trong thời Đế chế La Mã. Trong số các tác phẩm của ông có Amalthea, một bà tiên nuôi dưỡng thần Zeus bằng sữa dê (1609, hiện cất giữ tại Galleria Borghese, Rome) và một số tượng bán thân huyền thoại như Linh hồn sa ngã “Damned Soul” và Linh hồn may mắn “Blessed Soul” (1619, hiện đang ở quảng trường Tây Ban Nha). Sau năm 1620, tác phẩm điêu khắc của Bernini dần trưởng thành cùng với sự xuất hiện của các kiệt tác “Hiệu trưởng Paul V” (1620), “Proschebina bị bỏ rơi” (1621-1622) và “David” (1623), “Apollo và Daphne” (1622-1625) và “Sự xuất thần của Thánh Teresa” (1645 – 1652).
Nhiều tác phẩm của Bernini có liên quan đến Nhà thờ Thánh Peter. Ông đã tạo ra các tác phẩm cho Nhà thờ Thánh Peter từ những bức tranh nhỏ nhất cho đến những bức bích họa to lớn, ngoài ra còn thiết kế một quảng trường lớn cho nhà thờ. Năm 1624, Giáo hoàng Urban VIII bổ nhiệm ông sửa chữa Nhà thờ Thánh Bibiana, mở đường cho sự nghiệp kiến trúc của ông.
Trong cuộc đời Bernini, phải mất sáu mươi năm để có được sự tín nhiệm của bảy thành viên của Giáo hoàng để thay đổi Rome. Dưới hình thức dạng cột, ông đã xây dựng đoạn hành lang của quảng trường nổi tiếng trước Nhà thờ Thánh Peter. Hành lang này được bao quanh bởi một đôi cánh tay, làm cho hội trường giáo hoàng lạnh lùng và cao cả ban đầu trở nên gần gũi hơn với mọi người. Ở Rome ngày nay, có những tác phẩm của Bernini, như đài phun nước nổi tiếng “Fountain of the four rivers”. Với bốn bức tượng khổng lồ, Bernini đã xây dựng bốn pho tượng tượng trưng cho nền văn minh của loài người và trở thành một cảnh quan nghệ thuật tuyệt đẹp cho thành phố.
Bernini cũng là một họa sĩ xuất sắc. Nhiều trong số hơn một trăm tác phẩm ông đã làm trong đời là những tác phẩm ưu tú. Ngoài ra, ông cũng là một họa sĩ truyện tranh nổi tiếng trong thế kỷ 17.
Phong cách nghệ thuật và thành tựu
Các nhân vật được định hình bởi Bernini luôn luôn trong hình dáng chuyển động. Viên đá cẩm thạch dường như mất đi sức nặng trong tay ông, trang phục của nhân vật cũng rất nhẹ nhàng, sống động. Bernini không kém gì Michelangelo, ông thành thạo hơn trong việc biểu hiện sự kịch tính trong sự vận động của cơ thể con người ở các môn thể thao cường độ cao. Từ các tác phẩm của ông, có thể thấy ảnh hưởng truyền thống của chủ nghĩa cổ điển, đặc biệt là phong cách của thời kỳ Hy Lạp.
Công trình kiến trúc đầu tiên của Bernini là một mái vòm bằng đồng (được xây dựng từ năm 1624 đến 1633) phía trên điện thờ của Nhà thờ Thánh Peter ở Vatican. Ngoài ra, ông còn xây dựng mặt tiền của nhà thờ Roman Bibiana (1624-1626). Năm 1629, trước khi hoàn thành điện thờ, Đức Giáo hoàng Urban VIII đã thuê Bernini phụ trách việc xây dựng toàn bộ Nhà thờ Thánh Peter. Ông cũng chịu trách nhiệm xây dựng lăng mộ của hai giáo hoàng, Urbanus VIII và sau đó là Alexander VII. Ghế chính của Thánh Peter (1657 – 1666) trong hội trường hình bán nguyệt của Nhà thờ Thánh Peter cũng là một kiệt tác khác của Bernini.
Thành tựu kiến trúc vĩ đại nhất của Bernini phải kể đến tiếp là dãy hành lang bao quanh quảng trường trước nhà thờ Thánh Peter. Ngoài ra, Bernini đã thiết kế nhiều tòa nhà nổi tiếng ở Rome, chẳng hạn như Palazzo Barberini (được xây dựng vào năm 1630), Palazzo Ludovisi (1650), Palazzo Chigi (1664) v.v. Năm 1665, khi danh tiếng của Bernini lên đến đỉnh điểm, ông hy vọng sẽ thiết kế cửa phía đông của bảo tàng Louvre cho hoàng đế Pháp Louis XIV, nhưng không may mắn đã bị từ chối. Cuối cùng phần kiến trúc này của tòa nhà được Claude Palau hoàn thành. Bernini cũng thiết kế nhiều nhà thờ nổi tiếng, chẳng hạn như Nhà thờ Thánh Andrew (Sant hè Andrea al Quirinale) và bức tượng khổng lồ trên điện thờ.
Thưởng thức tác phẩm: “Apollo và Daphne”
“Apollo và Daphne” là một trong những kiệt tác của tác phẩm điêu khắc với phong cách Baroque, được thực hiện từ năm 1622 đến 1625, hoàn thành ở Rome. Đây là một tác phẩm điêu khắc bằng đá cẩm thạch mang kích thước thật, lấy cảm hứng từ câu chuyện tình yêu của thần mặt trời Apollo trong thần thoại La Mã. Tác phẩm điêu khắc đã cho thấy khoảnh khắc nổi bật nhất của câu chuyện này.
Daphne là con gái của thần sông. Nàng không muốn bị gò bó bản thân, chỉ muốn sống trong núi rừng săn bắn, nàng sợ nhất là chạm vào hôn nhân và tình yêu. Mặt khác, thần Apollo, thần mặt trời, vì tranh chấp với thần tình yêu mà bị trúng mũi tên vàng tình yêu. Do đó, khi gặp Daphne, chàng nhất thời cuồng si. Apollo tràn đầy tình yêu và mong muốn bắt kịp nàng. Lúc này, Daphne hét gọi tên cha mình, tình nguyện hủy hoại nhan sắc, quyết không để cho người khác nảy sinh tình cảm. Thần sông đáp ứng nguyện vọng của con gái mình, cơ thể nàng từ từ biến thành cây nguyệt quế.
Tác phẩm điêu khắc chỉ được làm bằng đá cẩm thạch màu trắng, không có trang trí gì khác, làm cho hình dạng chạm khắc càng rõ ràng hơn và kỹ thuật chạm khắc nổi bật hơn. Về phong cách, mặc dù Bernini giỏi điêu khắc và kiến trúc, nhưng ông không liên kết pho tượng này với những phong cách kiến trúc thường thấy của mình, mà hoàn toàn như một tác phẩm nghệ thuật độc lập.
Trong số các nghệ thuật Hy Lạp cổ đại, Apollo thường mang vóc người gầy nhỏ, trẻ trung và có mái tóc dài. Bernini không chỉ giữ nguyên lại hình ảnh truyền thống của Apollo, mà còn thể hiện cảm xúc mạnh mẽ của các vị thần, biểu cảm sinh động và hình dạng sống động. Hai nhân vật tạo thành một bố cục rõ ràng và đơn giản, làm nổi bật chủ đề muốn truyền đạt.
Có năm tác phẩm điêu khắc của Bernini liên quan đến thần thoại La Mã cổ đại. Ngoài “Apollo và Daphne”, còn có một trong những kiệt tác được sản xuất năm 1615, đó là “Dê Emery Hill”, “Nepton và Treyton” được làm vào năm 1620, “Việc bắt giữ Prometheus” và “Medusa” được thực hiện vào năm 1635. Nhân vật chính của “Dê Emerson” là thiên thần Luppiter, chủ nhân của “The Pursuit of Prometheus” là Pluto v.v. Ngoài “Medusa” sau này, bốn tác phẩm còn lại đều có liên quan đến các vị thần quan trọng nhất trong thần thoại. Có thể thấy rằng lựa chọn của Bernini khá nhất quán, các tác phẩm trang nghiêm và phù hợp với đặc điểm của nghệ thuật Baroque.
Thưởng thức tác phẩm: “Fontana dei Quattro Fiumi”
Sáng tạo công cộng nổi tiếng nhất của Bernini – đài phun nước, bắt đầu khởi công từ giữa những năm 1640. Đài phun nước của Bernini là đóng góp quan trọng nhất của ông cho thành phố Rome. Đài phun nước đầu tiên do ông thiết kế là Đài phun nước Hoàng tử biển (1640), còn công trình nổi tiếng nhất là Đài phun nước Four Rivers này (1648-1651) tại Quảng trường Navona. Đài phun nước lấy hình ảnh tượng trưng của bốn vị thần cho bốn con sông lớn trên thế giới: sông Nile, sông Hằng, sông Danube và sông La Plata, ngoài việc chạm khắc hình người còn sử dụng cây dừa và động vật để thể hiện cảnh quan.
Quảng trường Navona ban đầu là Đấu trường Tumiti của thế kỷ thứ nhất sau Công nguyên. Nó được chuyển đổi thành một khu chợ vào cuối thế kỷ 15 và được biết đến với nghệ thuật Baroque tráng lệ. “Fontana dei Quattro Fiumi” được thiết kế bởi Bernini, được ủy quyền bởi Giáo hoàng Nosson X. Đài phun nước Four Rivers là một đài tưởng niệm trên một tảng đá rỗng lớn. Có bốn bức tượng bằng đá cẩm thạch trên đỉnh tảng đá, tượng trưng cho bốn con sông lớn của thế giới vào thế kỷ 17, cụ thể là sông Danube ở châu Âu và sông Nile ở châu Phi, sông Hằng ở Châu Á và sông La Plata ở Châu Mỹ. Trên đỉnh là huy hiệu của Giáo hoàng và chim bồ câu màu nâu (biểu tượng của Giáo hoàng Innocent X).
Châu Âu – Thần Danube chạm vào biểu tượng của Giáo hoàng, là con sông gần nhất với Rome. Châu Á – Thần sông Hằng mang theo một mái chèo, có nghĩa là dòng sông ổn định và thuận lợi cho việc di chuyển. Châu Phi – vị thần của sông Nile, được bọc trong một miếng vải trên đầu, đại biểu lúc đó mọi người không biết sông Nile bắt nguồn từ nơi nào. Nước Mỹ – Thần sông La Plata, La Plata tượng trưng cho bạc bằng tiếng Tây Ban Nha, hình ảnh ngồi trên đồng bạc, thần sông tượng trưng cho dòng chảy bạc liên tục đến châu Âu từ châu Mỹ. Mặc dù có ý nghĩa biểu tượng rõ ràng, Four Rivers Fountain vẫn là tác phẩm tuyệt vời nhất của Bernini.
Theo epochtimes.com
Uyển Vân biên dịch