Giáo dưỡng khiến con người cảm thấy yêu mến, như được đón gió xuân. Một người thiếu sự giáo dưỡng lại khiến lòng người ghét bỏ.
Vậy giáo dưỡng là gì? Nó là thước đo trong tâm, là sự phù hợp trong lời nói, cử chỉ, là sự tôn trọng với người khác, là sự công bằng và bao dung.
Một người có giáo dưỡng không bao giờ làm 4 việc này:
1. Không tùy tiện gây phiền phức cho người khác
Một hôm, Tổng thống Washington hỏi thư ký rằng:
“Tôi không hiểu lắm, vì sao rất nhiều đàn ông ở các giai tầng nước Anh đều có thể được gọi là “Quý ông”? Quan viên cũng vậy, luật sư cũng vậy, bác sỹ cũng vậy. Thậm chí ngay cả người chẳng có nghề nghiệp gì cũng được gọi như vậy. Vậy rốt cuộc “Quý ông” nghĩa là gì?”
Thế là cô thư ký dành ra 2 tiếng đồng hồ để tra cứu. Sau đó cô quay về báo cáo với Washington rằng: “Tôi đã tra ra rồi, Quý ông chính là người không mang lại phiền phức cho người khác”.
Một người không tùy tiện gây phiền phức cho người khác, ắt là người thấu hiểu người khác, có giáo dưỡng và biết kiềm chế bản thân.
Còn nhớ một lần thầy giáo tôi kể chuyện về một người bạn thời đại học của mình:
Thời ấy, một hôm thầy dẫn người bạn mình về nhà chơi. Buổi sáng khi thức giấc cậu bạn này đang đánh răng rửa mặt, thì phát hiện thấy hàng xóm xung quanh đều nhìn anh ấy chằm chằm. Anh cảm thấy vô cùng ngạc nhiên, chỉ là đánh răng rửa mặt thôi mà, có gì đáng xem đâu nhỉ?
Thầy giáo tôi giải thích rằng vùng quê của thầy, mọi người ở dạng nhà ống. Mấy căn hộ đều dùng chung một cái bếp, 20, 30 người chỉ có một cái vòi nước để đánh răng, rửa mặt và nấu cơm.
Hễ tới thời gian vệ sinh cá nhân thì trẻ con vội vàng đi học, người lớn tất bật đi làm, người già bận rộn nấu cơm. Nên mọi người có thói quen là sẽ múc nước sang bên cạnh để đánh răng rửa mặt, nhường vòi nước cho người khác.
Chiếm dụng vòi nước tuy là việc nhỏ, cũng chỉ là chậm trễ vài phút. Nhưng vài phút này lại mang đến nhiều phiền phức cho người khác.
Nhà văn nổi tiếng Leo Tolstoy từng nói: “Việc mình có thể tự làm thì đừng làm phiền tới người khác”. Mang đến sự thuận tiện cho người khác là mang tới sự thuận tiện cho bản thân mình.
2. Không đùa cợt quá mức
Mấy hôm trước tôi nhận được điện thoại của một người bạn học thời cấp 3. Cậu nói rằng muốn họp lớp, nên nhắn tôi đến họp đúng giờ và liên hệ với các bạn học khác trong thành phố.
Trong số những người bạn tôi còn giữ liên hệ thì chỉ còn mỗi Quyên. Thế là buổi chiều khi hẹn cô ấy uống trà tôi bèn nói về việc này.
Quyên nâng ly trà lên lắc lắc đầu, tỏ ý không đi.
Tôi hiểu cô ấy đang nghĩ gì, bèn nói: “Đã lâu như vậy rồi mà cậu vẫn không buông bỏ được những chuyện đó sao?”. Tôi hỏi Quyên, cô ấy chỉ mỉm cười, không đáp lại.
Cha mẹ Quyên khá bận rộn, không có thời gian chăm sóc cô, nên cô ở với ông bà ngoại và theo học ở quê. Mãi cho tới lớp 11 mới chuyển vào lớp tôi.
Khi mới vào học da Quyên đen nhẻm, dáng nhỏ vai rộng. Cô ấy hay xấu hổ và khá nhạy cảm. Lúc đó trong lớp có mấy cậu bạn nghịch ngợm thích sinh chuyện, thế là Quyên thường trở thành đối tượng để chúng tôi trêu chọc.
Cậu A cố tình tỏ ra nhã nhặn: “Bóng đêm tặng cho bạn làn da đen, bạn lại dùng để dọa chúng tớ”.
“Nói gì cơ, nghe không rõ. Có ai nói không? Muỗi ở đâu ý nhỉ?”. Khi Quyên bị hỏi trên lớp, các bạn nam lại trêu chọc.
Cậu C thì lớn tiếng nạt nộ:“Đừng chắn đường tớ, cậu cứ như một bức tường ý”. Quyên chỉ biết cười một cách khổ sở.
Ngồi cùng bàn với cô ấy nên nhiều lần tôi đều bắt gặp Quyên lặng lẽ dùng tay áo lau những giọt nước mắt.
Giờ đây, Quyên đã học được cách trang điểm nên tự tin hơn rất nhiều. Nhưng cô chưa từng tham gia một buổi họp lớp, dẫu chỉ một lần.
Nhà văn Dell Carnegie từng nói: “Trong quá khứ nếu bạn đã từng làm tổn thương ai thì bạn sẽ sớm quên mất. Nhưng người bị bạn làm tổn thương lại vĩnh viễn không bao giờ quên bạn”.
Chắc chắn họ sẽ không thể nhớ được ưu điểm của bạn, mà chỉ nhớ sự tổn thương bạn đã gây ra cho họ. Những cậu bé này không hề biết rằng những lời đùa cợt họ nói ra đã gây tổn thương lớn chừng nào cho một cô gái đang thời xuân sắc. Một lần, hai lần thì có thể nói là trêu đùa, nhiều lần thì lại là vấn đề về sự giáo dưỡng.
Người trong cuộc cảm thấy vui vẻ thì mới gọi là trêu đùa. Người trong cuộc cảm thấy đó là ác ý thì người kia sẽ bị tổn đức. Một người có giáo dưỡng sẽ không bao giờ đùa cợt người khác một cách vô ý.
3. Không hưởng lợi trên sự bất hạnh của người khác
Trong 8 năm Nhật xâm lược Trung Quốc, tại Trung Quốc có ít nhất 20.000 phụ nữ trở thành “nô lệ tình dục”. Khi bóng đêm dần qua đi, thời gian đã xóa nhòa những vết thương. Những bà cụ đã trải qua sự dày vò mà người thường không thể tưởng tượng được này ngày nay đi đâu về đâu, cuộc sống của họ ra sao? Họ đã trải qua những buồn vui như thế nào?
Bộ phim ký sự “Hai mươi hai” được lên sóng đã kể về câu chuyện của những bà lão này. Bộ phim vừa lên sóng đã thu hút được sự chú ý rộng rãi.
Khi đồng cảm với cảnh ngộ của các bà, điều khiến khán giả xúc động hơn chính là sự bình yên và trân quý sinh mệnh của họ ngày nay.
Tất cả những điều này phải cảm ơn sự chuẩn mực dưới ống kính máy quay của đạo diễn Quách Kha.
Mặc dù kể lại một giai đoạn lịch sử nặng nề, nhưng ông lại không cố ý bán đứng những giọt nước mắt, cũng không đắc ý đổ thêm dầu vào lửa sự phẫn nộ. Ông cũng không thổi phồng tai họa mà những người phụ nữ ấy đã trải qua, cũng không phóng đại những bất hạnh của họ lúc cuối đời. Triển hiện trước mắt khán giả chỉ là sự bình yên, cảm ơn và hy vọng trong cuộc đời.
Đạo diễn Quách Kha nói: “Tôi coi các cụ bà này ấy như người thân của mình. Bạn quay phim thì phải có chừng có mực, vấn đề là phải có giới hạn”.
Bộ phim này không chỉ kể với chúng ta về sức mạnh của sinh mệnh, mà còn triển hiện được sự giáo dưỡng về giới hạn.
Ngược lại với Quách Kha, sau khi bộ phim lên sóng không lâu, lại có người dùng hình ảnh của bà cụ làm trò tiêu khiển. Hành động này khiến người khác phải phẫn nộ.
Giống như triết gia Hy Lạp Aristotle từng nói: “Phóng túng dục vọng của bản thân là mối họa hại lớn nhất. Bàn tán chuyện riêng tư của người khác là tội ác lớn nhất, không biết sai sót của mình là nỗi đau lớn nhất”.
Một người có giáo dưỡng sẽ biết đồng cảm với người khác, biết đặt mình vào địa vị của người khác để suy nghĩ. Họ tuyệt đối không lợi dụng nỗi đau và bất hạnh của người khác.
4. Không khoe khoang thể hiện bản thân
Nhiều người cho rằng: Giáo dưỡng và văn hóa là hai chuyện khác nhau. Có người rất có văn hóa nhưng lại không có giáo dưỡng. Có người không có trình độ văn hóa cao nhưng vẫn có giáo dưỡng.
Có một vị giáo sư nọ một lần đã “nổi cơn tam bành”. Nguyên nhân là ông đang đi thì có một cô lao công đang quét đường, chặn ngang đường của ông. Thế là ông, người đã từng giành được học vị tiến sỹ, từng làm việc ở Mỹ, lại giơ nắm đấm lên với cô lao công. Thậm chí vừa động thủ vừa mắng chửi: “Cô kiếm bao nhiêu tiền? Kiếm bao nhiêu tiền mà dám chắn đường ta?”
Giáo dưỡng có thể bù đắp lại sự thiếu hụt về văn hóa, nhưng văn hóa lại không thể bù đắp cho khoảng trống của sự giáo dưỡng.
Vị giáo sư kia luôn có cảm giác mình giỏi giang hơn người khác. Mặc dù bằng cấp đầy mình nhưng ông khó có thể che đậy bộ dạng không hề có giáo dưỡng của mình.
Là người có giáo dưỡng, xưa nay không hề hành xử xuề xòa dẫu là đối với người phu xe, người quét dọn nhà vệ sinh, hay bất cứ người đưa thư nào.
Một người có hàm dưỡng xưa nay đều hiểu cách khiêm nhường. Họ sẽ không khoe khoang ưu thế của mình.
Hơn 80% những bài hát của Đặng Lệ Quân đều do Trang Nô sáng tác hoặc viết ra. Có phóng viên khi phỏng vấn Trương Nô nói rằng: “Không có ông thì không có Đặng Lệ Quân. Ông là người thầy tốt nhất và quan trọng nhất của cô ấy”.
Nhưng Trương Nô chỉ mỉm cười và đáp lại rằng: “Sự thành công của Đặng Lệ Quân là kết quả sự nỗ lực của cá nhân của cô ấy. Nếu đổi lại là người khác viết lời cho cô ấy thì cô ấy cũng vẫn sẽ thành công. Không có cô ấy thì không có Trương Nô. Tôi chỉ là một người sáng tác nhạc, không biết cách ca hát, không thể là thầy giáo của cô ấy được”.
Là đại sư đời đầu nhưng Trương Nô lại không hề coi thành tích là cái vốn để bản thân trở nên kiêu ngạo. Phẩm chất khiêm tốn và sự tu dưỡng này khiến người khác phải kính phục.
Tuân Tử từng nói: “Nhân, Nghĩa, Lễ, Thiện quan trọng với một người, cũng giống như của cải, lương thực quan trọng với một gia đình vậy”. (Nhân Nghĩa Lễ Thiện chi vu nhân dã, tịch chi nhược hóa tài túc mễ chi vu gia dã).
Nhà văn Oscar Wilde cũng từng nói: “Người có văn hóa giáo dưỡng có thể phát hiện hàm nghĩa tốt đẹp trong những sự vật tốt đẹp. Điều này chính là vì những sự vật tốt đẹp luôn ẩn chứa hy vọng”.
Giáo dưỡng khiến con người cảm thấy yêu mến, như được đón gió xuân. Một người thiếu sự giáo dưỡng lại khiến lòng người ghét bỏ.
Sự giáo dưỡng tốt đẹp không phải sẽ có được chỉ trong chớp mắt. Nó hoàn toàn không phải là phép lịch sự đơn thuần, mà là sự tích lũy văn hóa và thói quen dưỡng thành. Sự giáo dưỡng cũng quyết định tầng thứ sinh mệnh của một người.
Theo Soundofhope
Hiểu Mai biên dịch