Biển rộng mênh mông không bờ không bến, không có giới hạn, là bởi nó không cự tuyệt bất kỳ một giọt nước nào. Núi có thể đứng cao sừng sững vạn trượng, là bởi nó không từ chối dẫu chỉ một hòn đá nhỏ…
Nước được xưng là có lòng bao dung vĩ đại, bất luận là ân oán, đúng sai, vô luận là giọt nước ở sông lớn hay dòng suối nhỏ, đều có thể giống như Lâm Tắc Từ đã nói: “Hải nạp bách xuyên, hữu dung nãi đại, bích lập thiên nhận, vô dục tắc cương’. Ý rằng, biển lớn dung nạp trăm nghìn sông, bởi tấm lòng bao dung mới có thể trở nên vĩ đại, vách núi nghìn trượng sừng sững, vì không mang dục vọng mới có thể trường thành.
Một cái bát, chỉ có thể đựng đầy một bát nước; một cái thùng, chỉ có thể đựng đầy một thùng nước. Ao hồ sông biển, lớn nhỏ không đồng đều, vậy nên dung lượng cũng khác nhau. Lớn thì mới có thể dung nạp vạn vật, chứa đựng muôn loài.
Nước Mỹ được xưng là xã hội di dân, hơn một trăm năm nay đứng đầu thế giới. Sở dĩ đất nước này lớn mạnh, một trong những nguyên nhân, chính là ở đây có thể dung nạp người tài của các dân tộc, chủng tộc, cũng như các loại học thuyết tư tưởng khác nhau.
Tấm lòng bao dung lớn bao nhiêu, thành tựu lớn bấy nhiêu
Dung lượng lớn nhỏ, từ góc độ của con người mà nói, chính là tấm lòng độ lượng. Có câu thơ rằng “Tướng quân ngạch thượng khả tẩu mã, tể tướng đỗ lý năng xanh thuyền”, nghĩa là: trán tướng quân có thể phi ngựa, bụng thừa tướng có thể chèo thuyền. Ý ở đây là khen ngợi người có tấm lòng khoan dung rộng mở, cũng là khuyên nhủ con người nên rộng lượng và khoáng đạt trong cách đối nhân xử thế.
Lại có câu nói chế giễu người ta, gọi là “bụng chim ruột gà, tầm nhìn của chuột”, đó chính là nói con người ta bụng dạ hẹp hòi, thiếu tấm lòng bao dung. Có rất nhiều đức tính không tốt đều liên quan đến bụng dạ hẹp hòi, ví như đố kỵ, tranh đấu, cuồng vọng, hiển thị, v.v…
Từ tấm lòng khoan dung của một người, có thể nhìn thấy được thành tựu của người đó. Có tấm lòng khoan dung lớn bao nhiêu thì hưởng phúc lớn bấy nhiêu, có lòng khoan dung lớn bao nhiêu thì thành tựu sự nghiệp lớn bấy nhiêu. Phúc báo và sự nghiệp ở đây, không chỉ là vinh hoa phú quý, quan to lộc hậu mà người thường nói đến, cũng không chỉ là thanh danh hiển hách của một đời một kiếp này.
Chính là giống như Đức Chúa Giê-su gánh chịu tội nghiệp cho người đời mà bị đóng đinh lên trên cây thập tự giá, nhưng Đạo mà Ngài giảng mãi được lưu truyền cho đến tận ngày hôm nay. Khổng Tử cả một đời chu du các nước, không ngại gian khổ, phiêu bạt khắp nơi, sau khi mất đã trở thành gương sáng muôn đời, soi sáng cả vùng đất phương Đông..
Tấm lòng rộng mở, hóa địch thành bạn
Abraham Lincoln – Tổng thống vĩ đại của Hoa Kỳ xuất thân bần hàn, nhưng tấm lòng rộng lớn, có thể bao dung người của các sắc tộc khác nhau, bao gồm cả những người đã chế nhạo lăng nhục ông. Có một Thượng nghị sĩ đã từng lăng nhục ông trước mặt mọi người, giễu cợt cha ông chỉ là thợ đóng giày, nhưng Lincoln không chút ái ngại mà chân thành đáp lại, cuối cùng nhận được một tràng pháo tay, hóa địch thành bạn.
Sau khi Lincoln được bầu chọn là tổng thống, có người khuyên ông tấn công tiêu diệt những kẻ thù chính trị trước đây, ông nói: “Chúng ta chẳng phải đang muốn tiêu diệt những kẻ thù chính trị hay sao? Vậy thì khi chúng ta trở thành bạn bè, kẻ thù chính trị không còn tồn tại nữa”.
Lincoln bất chấp sự phản đối của mọi người để chọn dùng Ulysses Simpson Grant, người mà nghiện rượu như mạng sống, tính tình nóng nảy; nhờ vậy mà sau này đã giành được thắng lợi trong chiến tranh Nam – Bắc. Về sau “chân thành và khoan dung giống như Lincoln” đã trở thành câu ngạn ngữ của Mỹ, trở thành một bộ phận trong nền tảng văn hóa nước này.
Những câu chuyện này vốn không giống như kiểu cách ‘diễn kịch’ của con người thời hiện đại, cũng không phải là hành vi hứng khởi trong lúc nhất thời, mà là thể hiện cảnh giới tâm tính của sự chân thành. Họ chính là có lòng khoan dung to lớn như thế, có tấm lòng rộng lớn như thế, vậy nên những khó nạn từ trời giáng xuống mới không lay động được họ.
Còn đối với những người lòng dạ hẹp hòi mà nói, chưa cần phải kể đến những lăng nhục như vậy, ngay cả những chuyện nhỏ nhặt không đáng kể, cũng có thể khiến họ canh cánh trong lòng cả một đời. Những mâu thuẫn dẫn đến bi kịch người sống kẻ chết chỉ bởi một câu nói vốn không phải là hiếm thấy trong xã hội ngày nay. Một ly nước, chỉ cần cho vào một ít bùn, ly nước sẽ bị đục ngay; còn biển cả mênh mông kia, hàng ngày nghìn vạn con sông đổ về, mà cuối cùng vẫn không thấy nó thay đổi. “Mọi người đều khen ngợi anh ta, nhưng anh ta lại không bởi vậy mà trở nên cao ngạo. Người trong xã hội đều chê trách anh ta, anh ta cũng không vì vậy mà chán nản uể oải”, tấm lòng như vậy, thử hỏi ai còn có thể động đến được đây?
Người mà lòng dạ hẹp hòi, thì cũng xem một vết xước nhỏ thành quan nạn sinh tử, chỉ vì chút lợi nhỏ nhoi mà buồn mà vui, quên cả sống chết, vì chút hư danh mà cả đời không sao buông bỏ được.
Ếch ngồi đáy giếng, phạm vi thấy được chỉ là đường kính trong phạm vi một trượng; Hà Bá ngắm nhìn đại dương, mới biết bản thân mình thật sự quá ư nhỏ bé. Vậy tại sao chúng ta không thử thay đổi chính mình?
Trái đất trong vũ trụ mênh mông này chẳng qua chỉ là một hạt bụi, nếu bạn dám mở rộng tấm lòng, thì có lẽ, cả kỳ quan vũ trụ mênh mông tráng lệ cũng sẽ mở ra cho bạn.
Thuận An