Đường Trinh Nguyên năm thứ 3 (Năm 787) Trạng Nguyên khoa Đinh Mão – Ngưu Tích Thứ, tính tình trầm lặng khó hòa hợp, không thích giao tế luồn cúi, vì vậy đã từng được đề cử nhiều lần nhưng không thành.
Năm Trinh Nguyên thứ hai (Năm 786), được nằm trong danh sách trúng tuyển nên ông đã đi hỏi thầy bói mệnh, và được dự đoán rằng: “Năm Quân Minh sẽ đậu Trạng Nguyên”.
Ngưu Tích Thứ không hề có tham vọng đạt hạng nhất, chỉ cầu mong ông trời có mắt, cho ông đạt được danh hiệu tiến sĩ khoa bảng là được rồi, cho nên căn bản là ông không tin những lời của ông thầy bói mệnh.
Tháng 8 năm đó, cũng là lúc cần công bố ai sẽ phụng mệnh tới đảm nhiệm chức Tri Công Cử (quan chủ khảo), nhưng mãi mà vẫn không thấy có tin gì. Vào một ngày, Ngưu Tích Thứ tình cờ đi qua dinh thự của thiếu bảo Tiêu Hân (699~791), Tiêu Hân thân mặc thường phục, tay chống gậy đi dạo tại khuôn viên phía Nam nhà mình.
Ngưu nhìn thấy Tiêu vẻ ngoài lọm khọm già nua, cử chỉ lại không có gì là nho nhã lịch thiệp, không giống như dáng vẻ của một vị quan lớn, bèn tiến tới bái kiến hỏi chuyện, đồng thời trình lên bài viết thường ngày của mình.
24 năm trước, Tiêu Hân từng đảm nhiệm chức vụ Tri Công Cử, thời đó trường thi rất nô nức. Năm nay cũng giống như các năm trước, mọi người cho rằng ông sẽ chẳng có hy vọng nào để nhậm chức Tri Công Cử nữa, vì đã nhiều năm rồi chưa được gọi lần nào. Ông ấy sống một mình trong sự buồn tẻ, luôn hi vọng có khách viếng thăm, nhìn thấy Ngưu Tích Thứ, ông hết sức vui mừng, liền mời vào nhà, sai người tiếp đãi chu đáo.
Ngưu không biết người này là ai, lén ra hỏi người gác cổng, mới biết đây là Tiêu thượng thư. Tiêu sau khi xem tác phẩm của Ngưu xong, khen không ngớt lời. Từ đó hai người bắt đầu cao hứng nói chuyện trên trời dưới biển, đến hết cả một ngày.
Tiêu hỏi bên ngoài đang bàn luận về người nào sẽ được làm Tri Công Cử năm nay, Ngưu mạnh dạn nói: “Tiêu thượng thư, ngài làm việc công minh chính trực, lần này có khả năng sẽ lại được ủy thác làm quan chủ khảo.” Tiêu nói: “Điều này không thể xảy ra. Nếu như thật sự ta được làm Tri Công Cử, anh sẽ là Trạng Nguyên khoa này.” Ngưu nghe xong liền lập tức đứng dậy bái tạ.
Đột nhiên, có một gia đinh nói thầm với Tiêu mấy câu. Tiêu nhìn Ngưu một lát, thấy gương mặt hiển lộ hỉ sắc. Một lát sau, triều đình phái người tới. Ngưu nấp đằng sau bình phong, nghe thấy có người nói: “Cách 24 năm lại được chủ trì thi cử, lại còn là việc quốc gia đại sự, đây là điều trước đây chưa từng có.” Ngưu cũng không nghĩ rằng đó là ám chỉ Tiêu Hân, còn tỏ vẻ hối hận vì đã ở lại quá lâu, mất cả cơ hội bái kiến quan chủ khảo.
Sau khi người của triều đình rời đi, Ngưu liền vội vàng ra cáo từ. Tiêu Hân nói trước mặt Ngưu rằng ông sẽ được làm quan chủ khảo lần này. Ngưu lúc đó mới giật mình hiểu ra, lập tức bái tạ và nói: “Những lời Thượng Thư vừa mới hứa với thần, hoàng thiên hậu sỹ đều đã nghe.” Tiêu Hân đáp: “Những lời ta nói giờ có thể thực hiện rồi.”
Sau khi tham gia kỳ thi năm thứ 2, Ngưu Tích Thứ quả nhiên đỗ Trạng Nguyên, ứng với lời dự đoán của ông thầy bói, qua đó đủ để thấy vận mệnh của con người là đã được định sẵn từ trước.
Theo NTDTV
Tuệ Minh biên dịch
Xem thêm: