Cổ nhân giảng: “Hậu đức tải vật”, ý rằng đức dày nâng đỡ vạn vật, làm người phải có đức hạnh tốt thì mới có thể tải được vạn sự. Cho nên, một người để làm được việc lớn thì phải có đức dày, người mà không có đức lớn thì không thể thành tựu được đại sự.
Đức hạnh của con người ví như nền nhà, danh dự, quyền lợi, của cải ví như căn nhà, khi nền móng rất nông, mà nhà lại cao tầng, căn nhà sẽ xuất hiện nguy hiểm, gây ra nghiêng lệch, không chắc chắn thậm chí bị sập. Nền móng kém thì “lầu cao bị nghiêng, đức bất phối vị, tai họa giáng xuống”.
Văn hóa truyền thống được truyền thừa suốt mấy ngàn năm lịch sử đã lưu lại cho người đời sau rất nhiều trí tuệ, đó là những đạo lý nhân sinh để lại cho hậu thế. Có một câu tục ngữ không chỉ hàm chứa đạo lý, mà còn là lời cảnh tỉnh mà người xưa để lại cho đời sau: “Bách thiện hiếu vi tiên, vạn ác dâm vi thủ”, trong trăm cái thiện thì hiếu thảo là việc tốt đẹp nhất, trong vạn cái ác thì tà dâm là chuyện đồi bại nhất.
Bách thiện hiếu vi tiên
“Hiếu kinh” viết rằng: “Hiếu là kinh của Trời, là nghĩa của Đất và là đạo hạnh của con người”. “Hiếu” là lẽ thường của thiên đạo xoay chuyển, là cái lý của đất nâng đỡ vạn vật, là đức hạnh mà con người nhất định phải thực hành.
Cha mẹ yêu thương con cái vừa là thiên tính vừa là nghĩa vụ, con cái hiếu kính cha mẹ là trách nhiệm, cũng là đạo làm người phải có. Một người nếu không có lòng hiếu thảo đối với cha mẹ, người đã sinh ra và nuôi dưỡng mình, thì sẽ không có khả năng yêu thương người khác thực sự, càng không thể có tâm để ý tới sự hưng suy của xã hội, quốc gia. Bởi vậy mới nói “Bách thiện hiếu vi tiên”, cái gốc của sự thiện lương nằm ở chữ Hiếu.
Một mẹ già nuôi được mấy người con, mấy người con nuôi nổi một mẹ già?
Suốt mấy ngàn năm lịch sử, văn hóa truyền thống luôn đề cao lòng hiếu thảo của con người. Phàm là người hiếu kính với cha mẹ đều được mọi người tôn sùng, kính trọng và tán dương. Trong xã hội xưa, từ Thiên tử đến thần dân đều phải tận sức làm tròn bổn phận hiếu kính của người con đối với cha mẹ mình.
Sử sách ghi lại rất nhiều tấm gương hiếu đạo của người xưa, khiến chúng ta đọc lên phải tự thấy không bằng.
Hiếu tử được đất đẹp làm mộ phần cho cha mẹ, đó đều nằm trong Thiên ý
Ở Giang Tây có một chàng thư sinh tên Mỗ Sinh rất giỏi xem phong thủy. Lần nọ, khi dạo chơi ở Giao Châu, Hồ Nam thì phát hiện một mảnh đất tốt. Nhưng cùng lúc, thấy thầy phong thủy đi cùng người nhà giàu trong thành đang đi tìm đất tốt an táng cha mẹ nói mảnh này không tốt. Anh không nói gì. Vị thầy phong thủy đi cùng thấy Mỗ Sinh có khí chất, khiêm tốn và có vẻ hiểu biết phong thủy nên mời về sống cùng nhà người nhà giàu.
Sống trong nhà người giàu có nọ, anh muốn nói với ông ta về mảnh đất hôm trước vừa xem, là mảnh đất phong thủy đắc địa. Lại cân nhắc suy ngẫm, mảnh đất đó tốt như vậy nếu không phải phúc dày không thể có được. Càng ở lại lâu, anh phát hiện lời nói hành động của gia đình này không phải của người có phúc đức, nên im lặng giữ trong lòng không nói ra.
Vừa khi đó, Tiêu Công, người nhà của vị nhà giàu nọ muốn an táng cha mẹ, nên đi tìm thầy phong thủy và anh xin đi theo giúp họ tìm đất. Tiêu Công là một người trung hậu, thích làm việc thiện, trong thôn đều ca ngợi là người thiện lương, đại đức. Chàng thư sinh thầm nghĩ, người này có thể phù hợp với mảnh đất kia, nên giới thiệu mảnh đất bảo địa cho Tiêu Công. Không chút do dự, ông chi rất nhiều tiền để mua mảnh đất đó, còn Mỗ Sinh cũng giúp họ chọn giờ thích hợp đào huyệt và vị trí đặt huyệt.
Sau vài ngày chôn cất, anh đến nói với Tiêu Công: “Mảnh đất này nếu không phải người phúc đức không thể có được nó. Ông là người trung hậu, thiện đức được ca ngợi, nhưng không biết ý Trời như thế nào? Nguyên nhân vì nếu vi phạm Thiên ý tai họa sẽ giáng đầu. Tiêu lão gia, sao ông không thử ngủ cạnh mộ một đêm xem như thế nào. Nếu nó không nên thuộc về ông, tất sẽ có dấu hiệu bất thường”. Tiêu Công chấp nhận lời đề nghị của anh.
Đêm đó Tiêu Công và con trai mang giường chiếu ngủ cạnh mộ. Đến nửa đêm, nghe có tiếng xì xào vọng lại từ đằng xa. Tiêu Công bí mật ngồi ra mép giường nhìn lên, chỉ thấy một đám người hầu tay cầm cờ xí, kiếm gươm, hộ tống một người đàn ông oai vệ cưỡi ngựa đi tới. Tiêu Công nghĩ thầm: “Sao nửa đêm canh ba, ở vùng nơi núi non hoang sơ cùng cốc lại có quý nhân đi qua nhỉ?”. Đang lấy làm kỳ lạ, lại thấy đoàn người ngựa đã đến bên cạnh mộ, người ngồi trên ngựa dừng lại mà quát lớn: “Đây là mảnh đất của Hà Hiếu Tử (người con hiếu thảo họ Hà), họ Tiêu là người thế nào mà dám sở hữu nó? Hãy nhanh đi bắt hắn về đây cho ta”.
Tiêu Công vô cùng sợ hãi, vừa dập đầu vừa nói lớn giọng run run: “Dạ ban đầu tôi vốn nghi ngờ bản thân không đủ tư cách có được mảnh đất này và sẽ bị Trời trừng phạt, nên đã ngủ cạnh mộ để kiểm chứng. Hiện tại, đã nhận được chỉ thị của ngài, tôi tình nguyện di dời mộ đi”. Lập tức nghe thấy tiếng người trên ngựa nói lớn: “Niệm tình ngươi là người trung hậu, thật thà, lần này tha thứ cho ngươi. Nếu ngươi có thể thay Hà Hiếu Tử an táng cha mẹ, ta sẽ cho ngươi một mảnh đất tốt khác. Ngôi mộ này nên nhanh chóng đào lên và di dời để tránh phát ra địa khí”.
Lời nói vừa dứt, một cơn gió thổi qua và trong nháy mắt tứ bề yên tĩnh lạ thường. Lúc này trời cũng vừa sáng, Tiêu Công và con trai trở về nhà. Sau khi về, ông nhờ chàng thư sinh chọn ngày di dời phần mộ và phong huyệt. Đồng thời, cả nhà đi tìm kiếm người tên Hà Hiếu Tử, nhưng đều không có tin tức.
Hiếu tử khiến ai cũng phải tâm phục
Ngày nọ, đang đi dạo ở vùng ngoại ô, khi đi đến một thị trấn nhỏ đột nhiên chàng thư sinh gặp mưa lớn bèn vội vàng trốn dưới mái hiên của một cửa hàng gạo. Lúc này, trời đã tối, công nhân trong cửa hàng đều đã nghỉ, chỉ có một chàng thanh niên vẫn đang giã gạo. Lấy làm kỳ lạ, bèn tới trò chuyện với anh ta, anh nói: “Vì mẹ tôi tuổi cao, mỗi bữa cơm cần có thịt nếu không ăn sẽ không no. Tôi tới làm việc buổi sáng, sau khi hết giờ làm thêm một chút để kiếm chút tiền nuôi mẹ”. Mỗ Sinh hỏi tên tuổi, anh ta nói họ Hà.
Mỗ Sinh nghĩ thầm, đây liệu có phải là Hà Hiếu Tử mà Tiêu Công đang tìm? Vì muốn tìm hiểu thêm về người này, anh lấy cớ trời mưa, đường xa muốn xin ngủ nhờ một đêm. Mỗ Sinh lấy ra 2 lạng bạc nhờ anh chuẩn bị bữa tối. Anh ta nói: “Đâu cần nhiều tiền như thế?”. Mỗ sinh đáp:” Số tiền còn lại để mua đồ ăn cho mẹ cậu”. Hà Hiếu Tử không đồng ý mà nói: “Tôi cố gắng làm hết sức phục vụ mẹ mình vì trong tâm thực sự mong muốn như thế và cũng thấy yên dạ yên lòng; không có công mà nhận thêm tiền như vậy, về mặt đạo nghĩa là không thể chấp nhận” và anh ta chỉ lấy 1 lạng để mua rượu thịt mời khách.
Đi cùng với anh ta về nhà, Mỗ Sinh thấy một căn nhà nhỏ với hai gian phòng. Phòng trong là để cho mẹ anh ta, nửa đầu phòng ngoài là bếp lò, còn lại là nơi vợ chồng người thanh niên họ Hà ở. Dù căn nhà nhỏ hẹp, nhưng rất sạch sẽ, ngăn nắp. Người thanh niên vào thưa với mẹ có khách ngủ nhờ một đêm. Mẹ anh nói con dâu pha trà và không để khách phật ý. Hà Hiếu Tử mời khách vào phòng và nói: “Nhà tôi nghèo quá chẳng còn phòng nào trống. Tôi đã bảo vợ vào ngủ với mẹ ở phòng trong. Nếu anh không khinh chê xin hãy ngủ cùng tôi”.
Sau khi trò chuyện với khách một hồi, thấy anh mang trà và rượu ra đặt trên bàn và nói: “Xin lỗi tôi không thể ngồi cùng ăn, xin hãy dùng tự nhiên”, nói rồi quay người vào phòng. Nhìn qua khe cửa, thấy trên bàn có đồ ăn, thìa, dao nhỏ. Hai vợ chồng Hà Hiếu Tử đỡ mẹ ngồi dậy, người mẹ ăn cơm và hai vợ chồng đứng hầu đằng sau, khi thì lấy canh, lúc thì gắp thịt, không khí rất đầm ấm vui vẻ. Sau khi người mẹ ăn xong, cô con dâu dọn dẹp chén bát, còn người con trai đích thân rửa mặt cho mẹ. Sau đó hai người mới ngồi đối diện với bà và ăn phần cơm thừa còn lại, chỉ là chút dưa cải muối mặn.
Vị thầy phong thủy vừa ăn vừa ngó xem, trong lòng vô cùng bội phục. Không lâu sau đó chàng trai đi ra, thấy khách đã dùng xong cơm, bèn mang trà mời và nói với khách: “Chăn, gối đều ở trên giường. Tiên sinh hôm nay đi xa vậy chắc mệt rồi, hãy đi ngủ trước đi không cần đợi tôi đâu”.
Anh gật đầu đồng ý và tò mò nhìn vào qua vết nứt trên cánh cửa sau khi người con trai đi vào phòng. Trong phòng chỉ thấy Hà Hiếu Tử đến ngồi cạnh mẹ và kể cho bà những câu chuyện thú vị về những người hàng xóm mà anh nghe được, làm bà lão cảm thấy vô cùng thú vị. Một lát sau, thấy mẹ ngáp ngủ, Hà Hiếu Tử tự sắp xếp chăn gối, và giúp bà bỏ áo khoác ngoài. Cô con dâu đứng hầu bên cạnh không có chút khó chịu, chán nản nào. Đợi bà nằm xuống ngủ, chàng trai lại ngồi xuống đấm lưng, gãi ngứa cho bà. Sau khi nghe bà cụ ngáy đều đều, hai vợ chồng mới nhẹ nhàng rời phòng vì sợ bà cụ tỉnh giấc.
Vị thầy phong thủy vô cùng ấn tượng vì những hành động hiếu thảo của chàng trai, nghĩ lại những lời vị Thần nói hôm nào, thật không sai tí nào. Đợi Hà Hiếu Tử đi ra, liền hỏi anh cha anh qua đời bao lâu rồi, đã mai táng chu đáo chưa. Hà Hiếu Tử nước mắt lưng tròng, dưng dưng mà nói: Nói ra thật đau lòng quá. Bốn năm rồi, tôi làm thuê nuôi mẹ mà không đủ, nên không có tiền mua đất chôn cất ông. Tôi thật là đồ bất hiếu, đến nay linh cữu của cha vẫn để trong từ đường của dòng họ”. Thấy anh ta than thở khóc lóc bèn an ủi: “Anh không cần quá lo lắng quá. Nhà Tiêu Công nơi tôi đang ở có một mảnh đất rất cát tường, ông ấy có thể thay an táng cha anh, còn chi phí tôi sẽ giúp anh chi trả”.
Hà Hiếu Tử vô cùng ngạc nhiên bèn hỏi: “Tôi với tiên sinh không thân không thích, sao dám nhận ân huệ này được ạ? Hơn nữa mảnh đất đó đã có chủ, cho dù có được tiên sinh xót thương, cũng sợ không dám nhận”. Thấy vậy, Mỗ Sinh bèn nói: “Anh không cần lo lắng về điều đó. Tôi biết Tiêu Công là một người khẳng khái, tốt bụng, thích giúp đỡ người khác. Nếu biết anh hiếu thuận như vậy, tất sẽ không tiếc rẻ với anh đầu. Ba ngày sau, tôi và Tiêu Công sẽ quay lại nhà anh, hy vọng tới lúc đó anh không đi ra ngoài”.
Hà Hiếu Tử lại dưng dưng nước mắt cảm động mà nói: “Nếu quả thực có thể như điều tiên sinh nói, tôi sẽ không bao giờ quên đại ân đại đức của anh”. Trời chưa sáng, Mỗ Sinh tỉnh giấc đã không thấy chàng trai đâu. Khi mặt trời mọc, thấy anh ta cầm một cái bát từ ngoài đi vào. Hỏi ra mới biết, mẹ anh muốn ăn bánh trôi, anh bèn đi vào thành tính ra cả đi cả về khoảng 10 dặm để mua cho mẹ, thầy phong thủy lại vô cùng thán phục.
Sau khi trở về, Tiêu Công nghe anh tường thuật lại toàn bộ tình hình thì vui vẻ nói: “Đây đúng là ý trời. Bây giờ đã tìm được Hà Hiếu Tử, tôi sao dám bủn xỉn không đồng ý chứ?” Ba ngày sau, ông ta cùng Mỗ Sinh đến nhà chàng trai họ Hà. Vừa đến cổng, hai người nghe thấy tiếng khóc thảm thương của hai vợ chồng chàng trai. Vừa vào cửa hỏi thăm tình hình, mới hay tin ba ngày trước, mẹ anh đột nhiên mắc bệnh cấp tính không thuốc nào trị khỏi và hôm sau qua đời. Hà Hiếu Tử vừa nhìn thấy hai người, bèn cúi đầu khóc nức nở. Thương xót, cảm thông cho anh, họ bèn hỗ trợ chi phí cho anh mua quan tài và tặng lại anh mảnh đất bảo địa nọ. Mỗ Sinh giúp họ Hà chọn ngày hạ huyệt và chịu trách nhiệm chi trả phí mai táng. Sau khi việc tang lễ hoàn thành, vợ chồng Hà Hiếu Tử cùng đến cảm ơn Tiêu Công đồng thời xin ở nhà Tiêu Công để trả nợ.
Tiêu Công ngạc nhiên nói với anh: “Đây đều vì tấm lòng hiếu thảo của cậu đã cảm động Trời xanh, được Thần bảo hộ, tôi nào dám tham nhận công về mình?” Nói rồi ông kể lại những gì đã xảy ra trước đây cho vợ chồng họ nghe và nói: “Cậu là người con hiếu thảo, được làm bạn với cậu là vinh hạnh của tôi, tôi sao có thể để cậu chịu ủy khuất làm người hầu của tôi? Nhà tôi còn rất nhiều phòng trống, nếu cậu không ghét bỏ, xin cả gia đình hãy chuyển về ở đây cùng chúng tôi. Tôi chắc chắn sẽ không để cậu lo lắng về chuyện cơm áo gạo tiền nữa”. Họ Hà từ chối không dám nhận, Tiêu Công kiên quyết muốn sắp xếp cuộc sống cho họ, nên hai vợ chồng họ Hà ở lại giúp ông quản lý sổ sách.
Người tốt nhường đất cũng nhận phúc báo
Một tháng sau, Tiêu Công nói với Mỗ Sinh: “Trước đây, vị Thần nọ có hứa sau khi giúp Hà Hiếu Tử mai táng cho cha mẹ, sẽ sắp xếp cho tôi tìm được một mảnh đất khác. Hiện nay, xem ra lời những lời Thần nói đều đúng, xin cậu hãy lưu ý giúp tôi”. Mỗ Sinh đáp lời: “Đương nhiên là như vậy, tôi cũng không phải dựa vào nghề phong thủy để mưu sinh, nếu không thể hoàn thành việc của ông, tôi sao có thể lưu lại đây lâu thế? Thần đã hứa như vậy, ta tất sẽ tìm được mảnh đất đắc địa. Nhưng tới nay, tôi vẫn chưa tìm ra. Mong ông hãy nhẫn nại đợi một thời gian nữa”.
Kể từ đó, mỗi ngày anh đều ra ngoài tìm linh mạch, xem long mạch, nhưng một tháng qua đi vẫn không tìm ra làm tinh thần vô cùng tiều tụy, mệt mỏi. Ngày nọ, khi đi qua mộ gia đình họ Hà và nhìn ra xung quanh, đột nhiên nhìn thấy cách đó vài trượng lờ mờ xuất hiện khí tượng long mạch, khi đến nơi, quả thật tìm thấy. Xem kỹ thì thấy quả thật cùng một nguồn với nơi đặt mộ của gia đình họ Hà. Quý khí tất có hơi kém, nhưng phúc thì rất nhiều. Vì vậy, ông nói với Tiêu Công mua mảnh đất đó rồi chọn ngày mai táng linh cốt tổ tiên.
Sau khi đại sự hoàn thành, Mỗ Sinh xin phép về quê. Tiêu Công tặng anh ngàn lạng bạc trả công nhưng anh từ chối không nhận và nói: “Trước đây tôi từng nói tôi không dựa vào nghề xem phong thủy để mưu sinh. Tôi hy vọng ông có thể dùng số tiền này giúp đỡ người nghèo”. Tiêu Công không biết báo đáp ra sao bèn mở yến tiệc cảm ơn. Vợ chồng chàng thanh niên họ Hà cũng đến cảm tạ.
Sau khi trở về nhà, Mỗ Sinh liên tiếp đứng đầu bảng trong các kỳ thi và đỗ tiến sĩ. Tiêu Công hoàn thành việc an táng xương cốt tổ tiên, công việc kinh doanh ngày càng thịnh vượng, giàu có nhất quận. Mấy năm sau, con trai ông đỗ tiến sĩ và được làm quan lớn trong chiều. Cháu của Hà Hiếu Tử là Hà Văn An đỗ thám hoa, rồi trở thành danh thần nổi tiếng về thuật số và lý học. Con trai Hà Thiệu Cơ năm Ất Vị đoạt giải nguyên, làm quan trong hàn lâm viện, nhiều lần làm giám khảo các khóa thi của đất nước. Sự phú quý giàu có của hai gia đình Hà Tiêu giống như mặt trời mọc phía đông, ngày một phát triển.
Người xưa thường dạy: Hiếu thuận là điều đầu tiên trong luân lý đạo đức làm người trong ngũ thường (nghĩa là ngũ luân: Quân thần, phụ tử, huynh đệ, vợ chồng, bằng hữu), cũng là phẩm đức tốt đẹp cơ bản đầu tiên cần có ở mỗi người. Cổ nhân từng nói: Bách thiện hiếu vi tiên. Khi Hà Hiếu Tử vì mưu sinh đi làm thuê kiếm sống, ông không có tài năng đặc biệt gì để thu hút sự chú ý của người thường. Nhưng tấm lòng hiếu thảo, cung kính với mẹ đã cảm động Đất Trời, cuối cùng toàn gia đều đắc phúc báo.
Theo Toa Hoa Chí Quả, Secret China
Kiên Định biên dịch
Video: Cổ nhân thường nói “tích đức, thất đức” – Đức ấy là gì?