Trong xã hội ngày nay, rất nhiều bậc phụ huynh cho rằng những trẻ em có tính cách hướng nội sẽ khó hoà nhập được với xã hội hơn những trẻ em hướng ngoại. Vì thế, những trẻ em ít giao tiếp với mọi người xung quanh hay yêu thích sự yên tĩnh quá mức luôn khiến họ phiền lòng.

Bạn có nghĩ quan điểm trên là đúng?

Bạn có cho rằng trẻ em hướng nội khó thành công hơn những trẻ em hướng ngoại?

Và bạn sẽ xử sự ra sao nếu như người thân hoặc con cái của mình thuộc tuýp người hướng nội? Liệu bạn có nghĩ biện pháp để thay đổi tính cách của họ hay không?

Trước tiên, chúng ta hãy cùng tìm hiểu thế nào là một người hướng nội và một người hướng ngoại.

Theo các nhà tâm lý học, khi miêu tả về một người nào đó, người ta thường hay dùng từ hướng nội hoặc hướng ngoại để định nghĩa. Hai tuýp người này có những đặc điểm tính cách gần như trái ngược nhau.

Chuyên gia tâm lý Carl Gustav Jung nhận định: Người hướng nội là người thường chỉ chú trọng tới trạng thái tâm lý bản thân, đôi khi tham gia vào các hoạt động khác cùng mọi người nhưng họ thường không có nhiều hứng thú. Trong khi đó, người hướng ngoại là những người thường dồn hết tâm lực và trí lực vào thế giới bên ngoài, họ rất ít khi để bản thân cô đơn, một mình.

Sau Carl Gustav Jung, nhà tâm lý học người Anh, Hans Eysenck tìm hiểu từ góc độ mang tính chất sinh vật học về sự khác biệt giữa người hướng nội và người hướng ngoại. Người hướng nội và người hướng ngoại khác nhau ở tốc độ phản ứng của cơ thể và đại não, và về giới hạn cảm xúc (khi chịu tác động từ bên ngoài).

Nhà tâm lý học người Anh, Hans Eysenck. (Ảnh: pinterest.com)

Khi đối diện với những tình cảnh quá kích động, người có tính hướng nội, người quá đỗi mẫn cảm, họ đôi khi chọn trốn tránh khỏi hoàn cảnh đó. Nói cách khác, người hướng nội dễ bị mất năng lượng khi ở trong đám đông hay trong những hoạt động mang tính tập thể. Còn người có tính hướng ngoại thì cần sự tác động từ thế giới bên ngoài để khơi gợi sự mạnh mẽ bên trong mình, ví dụ như chơi các môn thể thao có cảm giác mạnh, hoặc thi đấu thể dục…

Tuy nhiên, dù một người được xem là hướng nội hay hướng ngoại như thế nào đi chăng nữa thì trên thực tế, không có ai chỉ hướng nội hay chỉ hướng ngoại. Ở những hoàn cảnh tương đối đặc định họ mới thể hiện rõ nét ra như vậy. Trong mỗi người luôn tồn tại cả hai loại tính cách, tuy nhiên nét tính cách nào điển hình và vượt trội hơn thì người đó sẽ được xếp vào nhóm tính cách đó.

Tại sao nói không có sự phân biệt tốt xấu giữa việc hướng nội và hướng ngoại?

Xã hội ngày nay đang khích lệ văn hóa sống hướng ngoại, những người năng động được ngợi khen, nhưng những người im lặng, ít giao tiếp thì thường trở thành mục tiêu của sự đàm luận. Ví dụ, tại trường học, thầy cô khuyến khích một nhóm nhỏ học sinh cùng hoàn thành nhiệm vụ. Một học sinh thích sự nghiên cứu độc lập được xem là học sinh cá biệt, dị thường; và những học sinh thảo luận sôi nổi thì được đánh giá là có khả năng, tố chất. Các bậc phụ huynh cũng luôn hài lòng khi con cháu thể hiện khả năng giao tiếp với trưởng bối trước mặt khách hay người lạ. Trong rất nhiều hoàn cảnh, tính cách hướng ngoại được xem là chiếm ưu thế. Vậy người hướng nội có thực sự “kém” hơn người hướng ngoại như mọi người vẫn nghĩ?

Tại Mỹ từng có một cuốn sách bán rất chạy ngay sau khi ra mắt của New York Times với tựa đề “Im lặng: Sức mạnh của người hướng nội trong thế giới không bao giờ ngừng nói” (Quiet: The Power of Introverts in the World that Never Stops Talking). Tác giả cuốn sách Susan Cain đã đưa ra rất nhiều những dẫn chứng về thành công của người hướng nội. Họ là những người thích yên tĩnh, ổn định, thận trọng, và suy nghĩ thấu đáo; họ cũng là những người có nhiều cống hiến âm thầm cho sự phát triển của thế giới ngày nay. Bà viết: “Có ít nhất một phần ba trong số người quen của chúng ta có tính hướng nội. Họ là những người thích lắng nghe nhiều hơn lên tiếng; họ đổi mới và sáng tạo nhưng không thích tự đề cao bản thân; họ thích làm việc độc lập hơn làm việc theo nhóm. Chính những người hướng nội như Rosa Parks, Chopin, Dr. Seuss, Steve Wozniak đã mang đến nhiều đóng góp lớn lao cho xã hội.”

Trẻ em nếu được dạy bảo cho cách hướng nội từ nhỏ thì lớn lên chắc sẽ chắn sẽ có những thành công nhất định.(Ảnh: stem.vn)

Xã hội ngày nay đã đánh giá quá thấp những người hướng nội và sai lầm này đã khiến chúng ta thiệt thòi đến mức nào. Susan Cain giới thiệu cho chúng ta biết những người hướng nội thành đạt: Từ một diễn giả hóm hỉnh, năng động phải tìm không gian tĩnh lặng để phục hồi năng lượng sau mỗi lần diễn thuyết, cho đến một nhân viên phá kỷ lục bán hàng biết thầm lặng khai phá sức mạnh của những câu hỏi. Họ đều là những người hướng nội trong bản chất nhưng vẫn mang nhiều yếu tố thành công được cho là chỉ có ở những người hướng ngoại. Bằng những lập luận mạnh mẽ được nghiên cứu kỹ lưỡng cùng nhiều câu chuyện người thật việc thật sâu sắc, cuốn sách này có sức mạnh làm thay đổi vĩnh viễn cách xã hội nhìn nhận về những người hướng nội cũng như cách người hướng nội nhìn nhận bản thân mình.

Ví dụ, Steve Wozniak, người cùng với Steve Jobs tạo ra chiếc máy PC đầu tiên, cũng là một người hướng nội. Ông cần đặc biệt nhiều thời gian yên tĩnh và sự riêng tư để có thể làm việc một cách tốt nhất. Như ông đã từng chia sẻ: “Từ lớp Ba cho tới tận lớp Tám, tôi cứ học mọi cách thật từ từ, mày mò tìm hiểu xem làm thế nào lắp đặt các thiết bị điện tử lại với nhau mà không cần đến dù chỉ một cuốn sách hướng dẫn…”. Quá trình làm việc độc lập, một mình ấy dạy cho ông thế nào là sự kiên nhẫn – thứ đã giúp ông trong suốt sự nghiệp thành công của mình.

Thậm chí, quan niệm ‘chỉ làm việc nhóm hay tương tác mạnh mới đem lại kết quả tốt nhất’ cũng trở nên sai lầm. Trong cuốn sách của Susan Cain có đề cập tới một nghiên cứu về hiệu suất làm việc của các lập trình viên khi làm việc độc lập và làm việc nhóm. Kết quả chỉ ra: “Các lập trình viên đến từ cùng một công ty đều đạt được mức hiệu quả gần như tương tự nhau, kể cả khi họ không hề làm việc chung với nhau. Đó là vì các thí sinh có kết quả tốt nhất đều chủ yếu đến từ những công ty cho nhân viên của họ nhiều sự riêng tư, nhiều không gian cá nhân, nhiều quyền quyết định môi trường làm việc của họ, và nhiều sự tự do không bị làm gián đoạn khi đang làm việc nhất. 62% các thí sinh xuất sắc nhất nói rằng không gian làm việc của họ khá là riêng tư…”. Như vậy, nếu biết khai thác đúng ưu điểm và tạo môi trường phù hợp cho những người hướng nội, họ có thể phát huy sức mạnh tiềm ẩn của bản thân và trở nên “đáng kinh ngạc”.

Mỗi một loại tình cách đều có ưu điểm và nhược điểm riêng, phù hợp với những môi trường sống, nghề nghiệp riêng; và hướng nội không đồng nghĩa với nhút nhát, rụt rè, không có khả năng giao tiếp. Họ chỉ là những con người phát huy được khả năng tối đa khi làm việc độc lập, trong môi trường có những khoảng “nghỉ”, và cần “nạp” lại năng lượng ở một nơi yên tĩnh sau một ngày làm việc. Họ có thể luyện tập để khiến bản thân mình năng động và giỏi giao tiếp hơn. Thế nhưng, nếu như họ không may bị cưỡng chế phải thay đổi bản thân, trở thành những người hướng ngoại, có lẽ thế giới đã phải mất đi biết bao nhiêu thiên tài và sản sinh ra biết bao nhiêu “bệnh nhân”.

Hướng nội không đồng nghĩa với nhút nhát, rụt rè, không có khả năng giao tiếp. (Ảnh: packard.org)

Nếu như một đứa trẻ hướng nội, trong quá trình phát triển luôn bị gia đình cải chính tính cách, bị bạn bè chế giễu, bài xích. Vậy thì đứa trẻ đó không những không thể khai phá ra được ưu điểm của tính cách mình mà còn thấy oán hận bản thân. Tại sao lại có hiện tượng này? Người có tính cách hướng nội thường nhìn vào thế giới nội tâm mình mà không phải thế giới bên ngoài để suy xét, giải quyết vấn đề. Nhưng khi trong bản thân họ không có một lời giải hay điểm cân bằng cần thiết, thì nội tâm họ sẽ xảy ra xung đột. Những xung đột này sẽ dẫn tới chướng ngại tâm lý cho họ, ví dụ như tâm lý sợ giao tiếp với xã hội bên ngoài, nó cũng như một chứng bệnh, biến trẻ em trở nên nói lắp, cô đơn.

Cho nên, có những vấn đề trong tính cách không nhất thiết là do đặc điểm của người hướng nội, mà là do hậu quả trong cách nhìn lệch lạc của xã hội tạo thành.

Vậy nếu cha mẹ có con mang tính cách hướng nội thì phải bồi dưỡng như thế nào?

  1. Cha mẹ cần phải nhận thức được rằng, hướng nội không phải là một tính xấu, càng không phải là một chuyện đáng e ngại. Đồng thời, các bậc phụ huynh phải hiểu rõ, hướng nội là tính cách thiên bẩm, cũng giống như máu huyết trong người, cơ bản là không cần và không thể thay đổi nó.
  2. Cha mẹ không nên gắn cái mác “xấu hổ” cho con cái hướng nội. Danh từ xấu hổ mang một chút hàm nghĩa của sự coi thường, trẻ em nghe nhiều sẽ dần dần hình thành tích cách tự ti, cho rằng bản thân mình kém cỏi, từ đó khó có khả năng phát huy được ưu điểm của loại tính cách này.
  3. Nếu như cha mẹ muốn giới thiệu con cái với một ai đó, hoặc giả để chúng thích nghi với một hoàn cảnh mới, tuyệt đối không được vội vàng, cần từ từ mà tiến hành. Bởi những đứa trẻ hướng nội cần thời gian để hoà nhập với một môi trường mới.
  4. Nếu như con cái đưa ra ý kiến thích tham gia một hoạt động nào đó mà bản thân trước đây vốn rất sợ hãi, hãy tích cực động viên con cái. Hãy cho chúng biết rằng chúng có đầy đủ khả năng để vượt lên chính mình, vượt khỏi cái vòng an toàn, phạm vi ước chế bản thân do chúng tự đặt ra.
  5. Giúp con cái bồi dưỡng sở thích của mình, có như vậy, chúng mới có cơ hội tiếp xúc với những người bạn cùng chung chí hướng, tham gia vào nhiều hoạt động thú vị và trở nên hạnh phúc hơn.
  6. Nói rõ cho thầy cô hiểu rằng con cái bạn là một người có tính cách hướng nội.
  7. Một đứa trẻ hướng nội sẽ dễ dàng sống trong thế giới của mình, không thích giao tiếp với quá nhiều người bên ngoài khi không cảm thấy an toàn, tự nhiên hay cần thiết. Chính vì vậy, cha mẹ cần phải chú ý lắng nghe con cái nói chuyện, thấu hiểu chúng, cố gắng tương tác tối đa với chúng. Khi con cái mất phương hướng trong thế giới của chính mình, đắm chìm trong những cảm xúc tiêu cực, hãy tìm cách kéo chúng ra khỏi những mâu thuẫn đó. Bạn hãy nhớ, con cái bạn là người dù có gặp khó khăn gì, chúng cũng không tìm sự giúp đỡ từ người khác; vậy nên, hãy là người chủ động.
  8. Nếu như con cái bạn có ít bạn bè, cũng đừng quá lo lắng; bởi chúng cần những mối quan hệ ổn định, tình cảm, không phải sự giao tiếp hời hợt bên ngoài. Chúng rất cần một người bạn đồng cảm để sẻ chia.
Cha mẹ cần phải nhận thức được rằng, hướng nội không phải là một tính xấu, càng không phải là một chuyện đáng e ngại. (Ảnh: pinterest.cl)

Tính cách hướng nội hay hướng ngoại cũng chỉ là một loại đặc điểm, nhân tố của con người. Nếu như có thể phát triển bản thân thuận theo những tính chất đó, vậy thì kiểu người nào cũng có thể thành công, bộc lộ được khả năng tiềm ẩn bên trong. Vậy nên đừng để quan niệm lệch lạc của mình đánh mất tương lai của con cái. Đứa trẻ nào cũng mang trong mình tố chất và tiềm năng riêng biệt, mà nếu chỉ nhìn bên ngoài thì không thể đánh giá chính xác. Cuộc sống muôn hình vạn trạng, con người mỗi người mỗi tính, chỉ cần hiểu bản thân mình và vun đắp những nét đẹp trong tâm hồn, thì ai cũng có thể tìm ra được chân lý của đời mình, tìm được chỗ đứng trong trời đất.

Yên Ba

Từ Khóa: