“Nhị thập tứ Sử” là tên gọi chung của 24 bộ sử sách được ghi chép lại qua các triều đại của Trung Quốc cổ đại. Nó kéo dài từ “Sử Ký” đến “Minh Sử”, được các triều đại xưa nay coi là sách sử chính thống, do đó được gọi là “Chính Sử”.
“Nhị thập tứ Sử” là một trong những ghi chép quan trọng của văn hóa truyền thống Trung Hoa. Trong đó có rất nhiều câu danh ngôn, cảnh ngôn (lời cảnh giới) ca ngợi lý niệm đạo đức của văn hóa truyền thống, nhắc nhở con người phải thuận theo Thiên lý, lựa chọn theo thiện mà hành, dưới đây xin trích dẫn một vài số câu trong đó:
(Tiếp theo Phần 1)
9. Vật dĩ ác tiểu nhi vị chi, vật dĩ thiện tiểu nhi bất vi. (Tam Quốc Chí)
Dịch văn: Đừng cho rằng việc ác rất nhỏ mà làm, đừng cho rằng việc tốt rất nhỏ mà không làm.
10. Tự Thiên hựu chi, cát, vô bất lợi. (Hậu Hán Thư)
Dịch văn: Có thể được Thượng Thiên bảo hộ, mà mọi sự cát tường, không có chỗ nào bất lợi.
11. Thiên võng khôi khôi, lược nhi bất thất. (Hậu Hán Thư)
Dịch văn: Lưới Trời rộng lớn khôn cùng, cho dù rộng rãi thưa thớt cũng tuyệt đối không bỏ sót một kẻ xấu nào. Câu này ý chỉ Thiên pháp là công bằng, kẻ làm ác đều phải bị trừng phạt, cảnh báo con người đừng dùng bản thân mình để thử Pháp, sẽ tự chuốc họa diệt vong.
12. Nghĩa sở tại, nghị nhiên bất vi, vu phú quý danh lợi bạc như dã. (Minh Sử)
Dịch văn: Những chuyện hợp với đạo nghĩa, thì phải thật quyết đoán đi làm, đối với phú quý danh lợi thì phải xem rất nhẹ.
13. Hữu chí giả sự cánh thành. (Hậu Hán Thư)
Dịch văn: Người có chí hướng, có quyết tâm, có nghị lực, thì làm việc nhất định sẽ thành công.
14. Thiên bất xưng cao nhi thể tôn, địa bất căng hậu nhi hình đại, hậu vô bất tải, cao vô bất phúc. (Cựu Ngũ Đại Sử)
Dịch văn: Trời đất đại đức bao hàm vũ trụ vạn vật, không gì không bao hàm, không gì không nâng đỡ, khiến vạn vật sinh sôi không ngừng, nhưng không lấy đây là công của mình.
15. Tật phong tri kình thảo, nghiêm sương thức chinh mộc. (Tống Thư)
Dịch văn: Ở trong gió mạnh ác liệt, có thể nhìn ra được cây cỏ cứng cỏi không sợ sức gió. Ở trong sương giá buốt mùa đông có thể nhìn thấy được cây gỗ nào không chịu khuất phục trước giá lạnh. Ở trong khảo nghiệm ác liệt, có thể nhìn ra ý chí và tín niệm kiên định không hề dao động của người có phẩm chất trung thành.
16. Minh giả viễn kiến vu vị manh, nhi tri giả tị nguy vu vô hình. (Sử Ký)
Dịch văn: Khi sự việc còn chưa phát sinh thì người sáng suốt đã có thể biết trước được, người thông minh có thể tránh được những tai họa ở trong vô hình.
(Còn tiếp…)
Theo Đại Kỷ Nguyên Tiếng Trung
Mai Trà biên dịch
Xem thêm: